Hoogleraar: Derivaten niet nieuw
TILBURG (ANP) – Berichten dat een nutsbedrijf en verschillende onderwijsinstellingen derivaten hebben uitstaan, leidden vorige week tot ophef. Door de fraudezaak bij woningcorporatie Vestia is dit financiële product in een kwaad daglicht komen te staan. Volgens Joost Driessen, hoogleraar in derivaten aan Tilburg University, is dat echter onterecht.
Wat is een derivaat?
„Derivaat is eigenlijk niets anders dan een moeilijk woord voor ”afgeleid product”. De waarde ervan is afgeleid van iets anders, bijvoorbeeld de aandelenkoers of de rentestand. Er zijn heel veel soorten derivaten, maar waar het nu om gaat zijn zogeheten renteswaps. Je moet het zien als een soort weddenschap, waarbij je zegt:Als de rente na een bepaalde tijd hoger dan 2 procent is, betaal ik jou. Als de rente lager is dan betaal jij mij. Zo kun je risico’s nemen, maar je kunt er ook goed risico’s mee afdekken.”
Hoe kun je dan een risico afdekken?
„Neem nu woningcorporaties. Als die een nieuw bouwproject willen financieren, willen ze niet voor verrassingen komen te staan door fluctuaties in de rentestand. Daarom gaan ze naar de bank zodat ze de rente kunnen vastzetten. Dan wordt er afgesproken dat als de situatie gunstig is voor de woningcorporatie de bank meedeelt in de winst. Als de situatie niet gunstig is springt de bank bij om het verlies te dekken. Zo is de rente voor de woningcorporatie eigenlijk altijd hetzelfde.”
Wie sluiten er derivaten af?
„In principe kan iedereen derivaten afsluiten. Banken, pensioenfondsen, verzekeraars, of bedrijven die grote leningen aangaan. Op de beurs zijn er ook veel particulieren die in opties handelen. Een derivaat is dan ook niet nieuw. Tijdens de 17e-eeuwse tulpenmanie bestonden er al opties op de prijs van tulpen.”
Hoe komt het dat derivaten de laatste tijd zo omstreden zijn?
„Dat komt door de kredietcrisis. In deze abnormale marktomstandigheden worden veel bouwprojecten stilgezet. De derivaten die afgesloten zijn om de risico’s van deze projecten af te dekken bestaan nog wel. Veel corporaties moeten nu dus de bank uitbetalen, zonder dat ze inkomsten ontvangen uit hun projecten. Dat zorgt soms voor problemen.”
Wordt er goed toezicht gehouden op de risico’s van derivaten?
„Dat verschilt per sector. Bij banken en pensioenfondsen bestaat er een goed toezicht, bijvoorbeeld doordat de dekkingsgraad in de gaten wordt gehouden. Voor woningcorporaties en onderwijsinstellingen is dit echter minder goed gereld. Bij private bedrijven is financieel toezicht vrijwel altijd een zaak van de aandeelhouders en de raad van commissarissen.”