Morgen en overmorgen vindt de veertigste editie van de Nationale Molendagen plaats. Overal in het land gaan molens open voor publiek. In Burum niet. Korenmolen Windlust in het Friese dorp ging vorige maand in vlammen op nadat een groep jongens een vuurtje had gestookt bij het gebouw.

Molenaar Ruud Bax uit Hoogmade kwam samen met Johan Ottevanger uit Zevenhuizen op het idee om onder bezoekers van de Molendagen geld in te zamelen voor de wederopbouw van de monumentale molen in Burum. Inmiddels staan er verspreid door het hele land in zo’n honderd molens geldbussen klaar voor morgen. ”Help molen Windlust uit de brand”, zo luidt de oproep op posters die speciaal voor de gelegenheid zijn ontworpen.

„Het begon eigenlijk als een geintje”, vertelt Bax. „Op een bijeenkomst van Zuid-Hollandse molenaars gingen we met de pet rond en haalden we al 300 euro op. Toen ontstond het idee om een landelijke actie te starten. We plaatsten een berichtje van een paar regels op het prikbord van de molenwebsite. Via Twitter en Facebook verspreidde het zich razendsnel. Ik had niet verwacht dat er zo veel mensen mee zouden doen. Het is niet genoeg voor de 1,5 miljoen die nodig is, maar we kunnen in ieder geval een bijdrage leveren.”

Sommige molenaars bedachten zelf ook een actie. Zo draait de molen in het Friese Dronrijp vanaf morgen een week lang met zeilen waarop Delfts blauwe tegeltjes van Burum staan afgebeeld. Mensen die 5 euro of meer geven worden met naam en woonplaats op een van de tegeltjes geschreven. „Zo draai je symbolisch mee met het herstel van de Windlust”, meldt de website van de molen.

„We zijn overweldigd door alle steunbetuigingen”, zegt Marco Hiemstra, die tot voor kort als vrijwillig molenaar in de Windlust werkte. „Zo’n breedgedragen actie hadden we echt niet verwacht.” Toch verbaast het hem niet dat de solidariteit zo groot is. „Alle molenaars zijn besmet met hetzelfde virus. Als er ergens in het land een molen afbrandt, is dat voor ons een zwaar verlies. Ook mensen die geen molengek zijn, vinden het trouwens jammer als er een molen verloren gaat. Iedereen vindt draaiende wieken een mooi gezicht.”

Volgens Hiemstra beseffen mensen vaak niet hoe kwetsbaar de monumentale panden zijn. „Branden ontstaan bijna altijd door baldadigheid. Molens zijn vaak rietgedekt. Er hoeft maar een vuurpijl in te komen en het brandt al.”

In de korenmolen van Burum werd al jaren niets meer geproduceerd, vertelt Hiemstra. „We draaiden om zo te zeggen voor de prins. Dat is een oude uitdrukking die is ontstaan in tijden van oorlog. Als de vijand in de stad molens zag draaien, dachten ze dat er nog genoeg voedsel in de stad was en durfden ze niet aan te vallen. Dan draaide men dus voor het vaderland, niet voor de productie. Zo was het ook met Windlust. Er werd niet meer gemaald; het gebouw had vooral een monumentfunctie.”

Hoewel Windlust tot de grond toe is afgebrand, kunnen sommige balken bij de wederopbouw nog wel hergebruikt worden, denkt Hiemstra. „Tegelijk weet je dat het nooit meer wordt zoals het was. Het interieur van Windlust was zeer compleet en op verschillende plekken stonden in het hout oude inscripties. In 1783 brandde de voorloper van deze molen af. In een van de balken was daarover een gedichtje gekerfd. Tijdens de brand is in korte tijd een heel stuk geschiedenis in vlammen opgegaan. En dat”, zegt hij met spijt in zijn stem, „krijg je nooit meer terug.”

Toch hoopt Hiemstra dat de herbouw snel kan beginnen. „Zonder de molen is de skyline van Burum gewoon niet compleet. Als je over de provinciale weg langs het dorp reed, zag je altijd drie herkenningspunten: de kerk, de satellietschotels van defensie en de molen. Door de brand is er echt een gat geslagen.”

Ook al heeft het Friese dorp nu geen molen meer, Hiemstra laat de Nationale Molendagen niet ongemerkt voorbijgaan. „Ik ben van plan om langs te gaan bij verschillende initiatiefnemers van inzamelacties. Ruud Bax kan zeker een bezoekje verwachten.”