De Haagse wethouder Norder (Integratie) opende de tentoonstelling, die tot half november te bezichtigen is, maandag.

Op dit moment wonen er in ons land circa 150.000 Polen, van wie er volgens conservator geschiedenis Joke van Grootheest minimaal 15.000 in Den Haag verblijven. Mede door het omstreden Polenmeldpunt van de PVV staat deze bevolkingsgroep volop in de belangstelling. Toch was dat niet de aanleiding voor de expositie, aldus Van Grootheest. Die lag in het Europees kampioenschap voetbal, dat dit jaar in Polen plaatsheeft.

Er bestaan al duizend jaar handelsbetrekkingen tussen Polen en Nederland, memoreert de conservator. De expositie richt zich specifiek op de verhouding tussen beide landen in de twintigste eeuw. ”Poolse feesten in de Mijnstreek”, kopt een krant in juli 1928. Foto’s tonen een optocht van een Poolse gymnastiekvereniging tijdens een nationaal feest in Brunssum.

De expositie belicht, mede aan de hand van ruim vijftien schilderijen van Poolse kunstenaars uit het Nationaal Museum in Krakau, enkele hoofdlijnen uit de geschiedenis van de twintigste eeuw. Aan bod komt onder meer de Poolse inzet bij de bevrijding van Nederland in de Tweede Wereldoorlog, evenals de communistische periode. Poolse intellectuelen vluchtten indertijd hierheen.

Het laatste onderdeel van de expositie plaatst de bezoeker in de huidige tijd. Het brengt hem onder meer in de sfeer van Poolse winkels. Op tafel liggen diverse krantenknipsels en recepten van Poolse soep en koolpakketjes.

In de portrettengalerij van tien bekende Polen zijn natuurkundige Fahrenheit, wiskundige Copernicus, componist Chopin en paus Johannes Paulus II te vinden. Ook Irena Sendler komt aan bod. Zij werd in 1943 hoofd van de kinderafdeling van de Poolse verzetsorganisatie Zegota en redde 2500 Joodse kinderen uit het getto van Warschau. Ze bracht hen onder bij Poolse families of in kindertehuizen.

Bij elke persoon vertelt een in Nederland wonende Pool kort wat deze voor hem of haar betekent. „Chopin vertegenwoordigt het Poolse hart”, zegt Barbara Górecka (1958). Ze kwam in 1981 voor vakantie naar Nederland en kon vanwege de staat van beleg in Polen niet terug. Aan het conservatorium in Amsterdam studeerde ze contrabas. „Het geluid van Chopin brengt me terug naar het land en de bijbehorende melancholie”, aldus Górecka.

Het menselijke element krijgt op de tentoonstelling nadrukkelijk de aandacht. Bij elke episode uit de geschiedenis komen in Nederland wonende Polen in korte videofragmenten aan het woord. Een filmruimte biedt de mogelijkheid uitgebreidere verhalen via een groot scherm te bekijken en beluisteren.

De bezoeker maakt onder anderen kennis met een kleinkind van een mijnwerker en een kind van een bevrijder. De laatste, Jan Slezak, vertelt dat zijn ouders hem Marian noemden, een Poolse jongensnaam. Op school leverde dit regelmatig problemen op. Vanaf zijn zevende liet hij zich daarom Jan noemen. Met zijn vader –z’n ouders zijn gescheiden– heeft hij nooit een hechte band gehad, „maar er zit toch iets van Pools bloed in je.”

Elk filmfragment sluit af met een stelling. De bezoeker kan steeds kiezen uit vier reacties. De sfeer van migranten is nu verre van optimaal, luidt een statement. Als reactie staat onder meer ”Ja, daar hebben ze het zelf naar gemaakt” en ”Nee, dat valt wel mee; het gaat om een kleine groep” genoteerd.

Actueel is het filmfragment waarin Thomas aan het woord komt. Hij is sinds tweeënhalfjaar kok in het Polenhotel in Wateringen, waar geregeld meer dan 300 Polen verblijven. Zij werken onder meer in de kassen in het Westland. De bijbehorende stelling: Polen zijn harde werkers. „Ja, maar nog betere drinkers”, luidt een van de reacties. Of: „Nee, maar ze maken vooral veel uren.” De bezoeker mag het zeggen.