GroenLinks presenteerde donderdag haar campagne nieuwe stijl. Voor het eerst gaat de in 1989 opgerichte partij in de verkiezingsstrijd ook reclamespotjes op televisie nadrukkelijk inzetten. Hoewel GroenLinks tegen sponsoring van politieke partijen is en sceptisch staat tegen op Amerikaanse wijze gevoerde campagnes, is de partij toch bezweken voor het argument dat de televisie het medium is met het breedste bereik onder de Nederlandse bevolking.

Het tv-offensief gaat haar naar verwachting 144.000 euro kosten. Daarbovenop komt nog eens 81.000 euro voor affiches op stations, met de leuze ”Kies voor een nieuw evenwicht”. Door het bekendmaken van deze bedragen wil GroenLinks andere partijen in Nederland uitdagen eveneens het bedrag bekend te maken dat zij aan hun campagne spenderen. Want als het dan onvermijdelijk is dat campagnes Amerikaanser en geldverslindender worden, dan moet de kiezer in elk geval weten hoevéél geld elke partij eraan uitgeeft.

Vrijdag en zaterdag houden de leden van GroenLinks in Utrecht hun verkiezingscongres. Ook daar zal de partij waarschijnlijk blaken van enthousiasme en strijdlust, maar voor het heldere zonnetje dat enkele jaren boven haar hoofd heeft staan stralen, zijn het afgelopen jaar wel wolken getrokken.

Natuurlijk hopen de linkse jongens en meisjes nog steeds op een nieuwe sprong voorwaarts, zoals zij in 1998 van vijf naar maar liefst elf kamerzetels schoten. Lange tijd was zo’n tweede overwinning op rij niet denkbeeldig. Begin 2001 stelden de opiniepeilingen de partij nog zeventien zetels in het vooruitzicht.

Dat deed partijleider Rosenmöller, eerst voorzichtig en gaandeweg minder behoedzaam, dagdromen over een ontsnapping uit de oppositiebanken en een eventuele toekomstige regeringsdeelname. Steeds sterker deed hij zijn best in interviews, op partijbijeenkomsten en in de Tweede Kamer duidelijk te maken dat GroenLinks wel degelijk een realistische en een betrouwbare partij is. Uiteindelijk net zo salonfähig als de Duitse Groenen van Joschka Fischer, die immers ook bewezen hadden regeringsverantwoordelijkheid te kunnen dragen.

Speculaties over een verdere opmars naar het centrum van de macht werden nog gevoed door het aangekondigde vertrek van premier Kok uit de landspolitiek. Dat zou de PvdA ongetwijfeld een handvol zetels gaan kosten. Vrijkomende zetels, waarvan wellicht ook GroenLinks een graantje mee kon pikken. Een kleinere PvdA vergrootte bovendien de kansen op een PvdA-CDA-samenwerking, een combinatie waar GroenLinks zonder al te veel verlies aan geloofwaardigheid bij aan zou kunnen schuiven.

Maar het tij is gekeerd. De partij piekte te vroeg. In een deze week uitgevoerd onderzoek door het bureau Interview moest GroenLinks er van de huidige elf zelfs één inleveren. Alleen door het sterke verlies van D66 slaagt zij erin de vijfde partij van Nederland te blijven.

Enkele verklaringen voor deze terugval zijn wel te geven. Zo werd de partij het afgelopen jaar geteisterd door tumultueus geharrewar. De affaire-Singh Varma, door Rosenmöller niet zo heel handig afgehandeld, het geruzie in de Haagse afdeling over het Turkse raadslid Daskapan en de zwabberende koers met betrekking tot de bombardementen op Afghanistan hebben GroenLinks electoraal geen goed gedaan.

Hoewel de partij na 11 september gebruikmaking van militaire middelen legitiem noemde, keurde zij de bombardementen niet onomwonden goed en trok zij op een cruciaal moment, net voor de val van Kabul, haar steun in. Dat werd, op zijn zachtst gezegd, niet door iedereen begrepen. Het maakte in elk geval de kloof tussen PvdA en CDA weer meters breder en dieper. In recente interviews uitte Rosenmöller zich opmerkelijk terughoudender over eventuele regeringsdeelname.

”Kies voor een nieuw evenwicht”. De nieuwe campagneleus is natuurlijk vooral bedoeld tegen het paarse beleid van de afgelopen acht jaar, waarin het belang van de markt een (te) zwaar accent kreeg, de overheid voor een deel is weggedefinieerd en collectieve voorzieningen, in de ogen van GroenLinks, zijn uitgehold. Maar de leus heeft ook betekenis voor de partij zelf. De zoektocht naar een nieuw evenwicht tussen felle oppositie en voorsorteren op regeringsdeelname is GroenLinks zwaar gevallen. Ook getalsmatig mag de partij van Rosenmöller straks in haar handen knijpen bij een electorale stabilisatie, een nieuw evenwicht.