De rechtbank in Den Haag stelde deze week de gemeente Wassenaar in het ongelijk. Een fotoverbod rond villa Eikenhorst om de privacy van het kroonprinselijk paar te beschermen, kan niet. De rechter vindt dat een te zwaar middel. De vakorganisaties van journalisten en hoofdredacteuren toonden zich ingenomen met het vonnis.

Het recht op vrije nieuwsgaring was hiermee gewaarborgd. Persfotografen kunnen weer overal in ons land vrij opereren. Behalve op zondag in Staphorst. Sinds 1937 kent deze Overijsselse plaats een verbod om op die dag kerkgangers op de gevoelige plaat vast te leggen. Burgemeester Alssema zegt in een toelichting dat de bepaling destijds is gemaakt om onrust te voorkomen. „Mensen in klederdracht wilden niet ongevraagd op de foto. En zeker niet op zondag wanneer zij naar de kerk gaan. Voor journalisten en toeristen was die dag juist een geschikte gelegenheid om een foto te maken, omdat mensen dan in hun beste dracht in groten getale naar de kerk lopen.”

De Staphorster burgemeester vindt niet dat het verbod in zijn gemeente valt te vergelijken met dat in Wassenaar. „Bij Eikenhorst ging het om de privacy van de koninklijke familie. Bij ons gaat het om het handhaven van de openbare orde. Dat is een belangrijk onderscheid.”

Mensen die in Staphorst zonder toestemming een foto maken, kunnen een boete van 225 euro tegemoet zien, mits degene die is gefotografeerd aangifte heeft gedaan bij de politie. In het verleden stonden in de gemeente Staphorst bordjes die vreemdelingen duidelijk maakten dat zij niet zonder toestemming van de Staphorsters mochten fotograferen.

De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), die de kwestie van het fotoverbod in Wassenaar aanhangig maakte, zegt bij monde van haar secretaris Hans Verploeg over het fotoverbod in Staphorst eens te willen nadenken. Maar ze zal niet zonder meer naar de rechter stappen. „Er bestaat in Staphorst al 66 jaar een verordening dat het niet is toegestaan om op zondag kerkgangers te fotograferen. Niemand in de journalistiek heeft zich hieraan gestoord. Maar we willen wel weten wat destijds de argumenten zijn geweest van de gemeente Staphorst om zo’n fotoverbod in te stellen.”

De burgemeester weet te vertellen dat het verbod heel behoorlijk heeft gewerkt. „Er zijn in de loop der tijd nauwelijks klachten van inwoners geweest. Slechts een enkele keer was er sprake van een overtreding. Kennelijk kan iedereen wel met deze bepaling uit de voeten,” aldus Alssema.

Het verbod in Staphorst is uniek. In geen enkele andere Nederlandse gemeente bestaat zo’n verbod. Alleen de gemeente Urk had in de jaren zeventig bij het begin van de dorpskom een bord waarop toeristen werd verzocht op zondag de auto en het fototoestel buiten het dorp te houden. Inmiddels is dat bord verdwenen.

In de praktijk blijken zich ook nauwelijks incidenten voor te doen. In plaatsen als Elspeet, Bunschoten en Opheusden wordt slechts sporadisch een vreemdeling met een camera in de aanslag gesignaleerd als op zondag de kerk uitgaat. In Katwijk aan Zee ligt dat anders. De befaamde witte kerk waar de hervormde gemeente op zondag samenkomt, staat op de boulevard. „Daar wemelt het ’s zomers van de buitenlandse toeristen en die staan heel verbaasd als de kerk leegstroomt. Dat willen ze graag op de foto zetten”, zegt een medewerker van het kerkelijk bureau. „Vroeger, toen mensen nog meer vertrouwd waren met de kerkgang, was het de Katwijker dracht die de aandacht trok. Nu is de kerkgang als zodanig een stuk folklore voor veel badgasten. En daarvan willen ze dan een plaatje schieten.”

De Katwijker zegt dat de kerkgangers er inmiddels aan gewend zijn dat zij gefotografeerd worden. „Ik heb er ook geen moeite mee. Van zo’n foto gaat ook een getuigenis uit als toeristen die thuis laten zien.” Hij weet dat niet iedereen er zo over denkt. „Ik ben opgevoed met de gedachte dat je op zondag niet fotografeert. Ik doe het zelf ook nog niet. Maar om daar nu een zaak van te maken, dat gaat me te ver.” Dat mensen daarnaast niet zitten te wachten op persfotografen, snapt hij ook. „Met name de mensen op de Veluwe zijn als snel het voorwerp van spot. Wat doen ze met de foto? Nee, dat is vaak niet zo positief. Ik snap die bezwaren goed. Maar daarmee is nog niet iedereen die een foto van kerkgang maakt te veroordelen. Sommige kerkgangers gaan zelfs zo ver dat ze bezwaar maken tegen het te goeder trouw fotograferen van de kerkgang op doordeweekse dagen.”

Secretaris Verploeg van de NVJ geeft aan het zeker van belang te vinden dat persfotografen respect tonen voor de mensen die ze willen fotograferen. Dat wil hij ook meewegen bij het bepalen van een standpunt over het fotoverbod in Staphorst. Inmiddels heeft burgemeester Alssema de NVJ uitgenodigd voor een gesprek. Verploeg: „Over een maand gaan we aan tafel. En na het gesprek kijken we wat we eventueel verder gaan doen.”