Spoorbeheerder ProRail verwacht dat alle treinen om 16.00 uur weer volgens het spoorboekje rijden. ProRail betreurt de overlast voor reizigers die door de stremming in de ochtendspits is ontstaan. „Zeer spijtig”, zei een woordvoerder donderdag.

De precieze oorzaak van de grote treinstoring donderdagochtend rond Amsterdam is nog niet bekend. Spoorbeheerder ProRail doet nader onderzoek om dit te achterhalen.

Wel is duidelijk dat het om een ICT-storing in de verkeersleidingpost van Amsterdam ging. ProRail heeft maatregelen genomen om herhaling te voorkomen, zo meldde de organisatie donderdag.

Reizigers kunnen volgens ProRail nog de hele dag hinder ondervinden van ontregeld treinverkeer. De Nederlandse Spoorwegen verwachten echter dat de treinen voor de avondspits weer volgens het spoorboekje rijden.

ProRail heeft excuses aangeboden voor het ongemak dat door de storing is ontstaan. „We realiseren ons hoe onaangenaam deze situatie voor NS, de goederenvervoerders en hun klanten is.”

In het oosten van het land zijn ondertussen nieuwe problemen ontstaan. Door een seinstoring rijden er tussen Doetinchem en Winterswijk voorlopig geen treinen, maar bussen. Ook tussen Elst en Tiel ligt het treinverkeer stil. Tussen Arnhem en Nijmegen rijden door een seinstoring minder treinen.

Reizigers die zijn gedupeerd door de storing, kunnen hun geld terugkrijgen. Volgens de woordvoerster geldt een „ruimhartig compensatiebeleid.”

Gratis koffie

Op het Centraal Station kregen reizigers gratis koffie of thee.

De Nederlandse Spoorwegen adviseren reizigers de reisplanner en website van de NS en NOS-teletekstpagina 751 in de gaten te houden voor de laatste informatie. Ook heeft de NS een sms met reisinformatie gestuurd naar mensen die zich daarvoor hadden aangemeld, aldus een woordvoerder.

Hoeveel reizigers zijn gedupeerd door de stremming, kon een woordvoerder van de Nederlandse Spoorwegen moeilijk zeggen. Gemiddeld maken 500.000 mensen in de ochtendspits in het hele land gebruik van de trein. Tussen 7.30 en 8.30 is het het drukst.

Geen problemen Schiphol

Op Schiphol was het donderdagochtend wat drukker dan op een gebruikelijke dag in verband met de treinproblemen bij de NS. Vooral in de aankomsthal bevonden zich veel mensen, liet een woordvoerster weten. „Maar de situatie is goed te overzien.”

De luchthaven heeft extra mensen ingezet om reizigers hulp te verlenen en adviezen te geven. Bij de taxistandplaats verliep alles ordelijk, aldus de zegsvrouw.

Op Schiphol stonden donderdag ongeveer 500 vluchten op het programma, een gemiddelde dag op de luchthaven.

Rover wil bussen

Reizigersvereniging Rover wil dat er pendelbussen komen op belangrijke trajecten die zijn getroffen door de treinstoring. Ook wil de club opheldering van ProRail en NS „hoe toch weer zo’n onbeheersbare storing het treinverkeer langdurig kan lamleggen”, aldus Rover donderdag.

„Al deze tienduizenden reizigers met bussen vervoeren, daar is in de drukke ochtendspits geen beginnen aan”, beseft ook de reizigersvereniging. Maar op belangrijke trajecten zou dat toch wel wenselijk zijn, bijvoorbeeld een pendeldienst tussen Amsterdam-Zuid en Schiphol.

Rover wil van ProRail weten hoe het kan dat, na alle ingrepen van de afgelopen jaren, „er alweer een storing van deze omvang zoveel reizigers kan duperen.” Rover vraagt zich af waarom de back-up van de systemen niet heeft gewerkt.

Inzet bussen lastig

Het was volgens de Nederlandse Spoorwegen praktisch niet mogelijk om in de ochtendspits bussen in te zetten om gestrande treinreizigers verder te vervoeren. „Het was geen onwil”, zei een woordvoerder.

Toen de eerste melding van de storing rond 4.30 uur binnenkwam, was de verwachting dat die rond 07.00 uur verholpen zou zijn. Op dat vroege tijdstip lukte het niet om snel voldoende bussen en chauffeurs te regelen. Tegen de tijd dat die er zouden zijn, zou de stremming bovendien voorbij zijn, aldus de zegsman.

Een nieuwe prognose ging er echter van uit dat de stremming tot 09.00 uur zou duren. Door drukte op de wegen in de ochtendspits was het niet mogelijk genoeg bussen naar Amsterdam Centraal en Schiphol te krijgen. In een forensentrein zitten zo’n 1200 mensen. In de spits zouden dan veel bussen nodig zijn om hen te vervoeren.

Op het moment dat duidelijk was dat de problemen tot na de ochtendspits zouden aanhouden, heeft de NS gekeken of er alsnog bussen konden worden ingezet. Ondertussen kwam de melding binnen dat de storing voorbij was.

Toch bussen naar Schiphol

Later op de ochtend zette de Nederlandse Spoorwegen toch bussen in om gestrande treinreizigers vooral naar luchthaven Schiphol te brengen. Vanuit Amersfoort, Utrecht en Leiden reden bussen, die met name bestemd zijn voor mensen die een vliegticket hebben.

GVB ’iets’ drukker

Het Amsterdamse vervoersbedrijf GVB had het „iets drukker dan normaal” vanwege de treinstoring donderdagochtend bij de NS. „Maar we kunnen het prima aan”, aldus een woordvoerster. „We hoeven geen extra materieel in te zetten.”

Reizigers konden op vertoon van hun treinkaartje met de metro reizen. Het GVB had daarom de poortjes opengesteld op de stations waar metro’s en treinen samenkomen.

Extra taxi’s ingezet

Taxi Centrale Amsterdam (TCA) heeft donderdagochtend 200 tot 250 extra auto’s ingezet om reizigers te vervoeren. Dat meldde een woordvoerster. Vanwege de treinstoring bij de NS was er enorme vraag naar taxi’s.

Op een normale dag zet TCA, de grootste taxicentrale van Amsterdam, ruim 400 auto’s in. Nu waren het er ruim boven de 600. Alle chauffeurs zijn ’s ochtends opgeroepen om aan het werk te gaan, ook degenen die net een nachtdienst hadden gedraaid.

Na 10.30 uur werd het weer wat rustiger, aldus de woordvoerster.

Twitter biedt hulp

De sociale media fungeren donderdagochtend weer eens als prikbord bij de supermarkt. Door de treinstoring konden velen hun werk, school of medische afspraak niet bereiken. Twitteraars boden massaal ritjes aan en ook werd erg veel hulp ingeroepen.

„Toevallig iemand straks op auto op weg van Utrecht naar Schiphol met ruimte voor 2 passagiers en koffers?”, vroeg iemand. Een moeder verzocht voor haar zoon „die naar school WIL/MOET” een lift.

Verder werd veel geklaagd, maar ook gegrapt. „Na de herfstblaadjes heeft ProRail weer een nieuw soort storing: de lente.” Of: „Waar sein de treinen?”

Drukke ochtendspits

Op de wegen rond Amsterdam was goed te merken dat de treinen rond de hoofdstad niet reden, aldus de ANWB. Stond er in een normale donderdagochtendspits 220 kilometer file, nu kwam daar nog eens zeker 40 kilometer bij.

Vooral op de A7 en de A9 waren de files opvallend langer dan op een gewone donderdag. Zo stond op de A9 vanuit Alkmaar 15 kilometer file, waar dat normaal de helft is. Op de A7 vanuit Hoorn stond 14 kilometer. De files zijn inmiddels alweer gehalveerd.

Volgens de verkeersdienst zullen de grootste problemen op de weg rond 11.00 uur wel voorbij zijn.

Station Utrecht overvol

Het centraal station in Utrecht was donderdagmorgen overvol met reizigers die door de treinstoring in Amsterdam waren gestrand. Veel verbindingen tussen Utrecht en de rest van de Randstad werden geschrapt, maar ook overstappen op doorgaande treinen naar bijvoorbeeld Eindhoven en Nijmegen was niet mogelijk.

Streekvervoerder Connexxion heeft volgens een woordvoerder alle beschikbare bussen en andere vervoermiddelen ingezet om zo veel mogelijk mensen weer op weg te helpen. Desondanks puilden de busstations uit. De busvervoerder denkt dat reizigers rekening moeten houden met lange wachttijden, want omdat er zo veel mogelijk extra materieel langs Utrecht wordt gestuurd lopen andere routes ook vertraging op. „We raden de mensen aan zelf alternatief vervoer te zoeken.”

GroenLinks vraagt opheldering

In de Tweede Kamer klinken donderdagochtend uiteenlopende eerste reacties op de grote treinstoring rond Amsterdam. Ineke van Gent (GroenLinks) kondigt aan dat ze opheldering wil van verantwoordelijk minister Melanie Schultz van Haegen. „Er zijn vaker sein- en wisselstoringen en je ziet dat het dan totaal misgaat. Het is u eenmaal erg druk op het Nederlandse spoor, veel reizigers zijn ervan afhankelijk. Ik wil dit soort gedoe in de toekomst voorkomen”, aldus Van Gent.

Charlie Aptroot (VVD) wacht even af. Hij wil uiteindelijk wel weten of dit pure pech is, of de storing te voorkomen was of dat dit nu eenmaal eens in de zoveel jaar gebeurt. „Er is immers geen enkel systeem dat nooit stoort.” Maar: „Ik vind dat we de direct betrokkenen als politiek nu even niet moeten lastigvallen met dit soort vragen. Ik hoop echt dat ze dit snel oplossen.”

Zowel Van Gent als Aptroot wenst de gestrande reizigers veel sterkte. Beiden hopen dat de problemen snel voorbij zijn.

Niet dramatiseren

De schade als gevolg van de treinstoring donderdagochtend rond Amsterdam is niet eenvoudig te berekenen. Dat zegt vervoerseconoom Piet Rietveld van de Vrije Universiteit in Amsterdam. De storing was volgens hem ernstig, maar dat wil niet zeggen dat de economische gevolgen dat ook zijn. „We moeten het niet dramatiseren.”

De schade is afhankelijk van het aantal mensen dat door de storing is geraakt, maar vooral door hoe zij daarmee omgaan. „Een redelijk aantal mensen heeft een alternatief”, stelt Rietveld. Ze kunnen bijvoorbeeld thuis werken of een keer de auto nemen in plaats van de trein. Het verlies aan productiviteit valt in dat geval best mee. „Mensen blijken inventief”, aldus de econoom.

„Je ziet in dit soort gevallen ook dat mensen die niet naar hun werk kunnen komen, dan maar een vrije dag opnemen”, zegt Rietveld. Ook dat helpt volgens de econoom de daadwerkelijke schade te verminderen.