Investeren in de toekomst
Nieuwe bezuinigingen zijn in aantocht. Ontwikkelingssamenwerking staat hoog op het lijstje. Maar verder besparen op deze post heeft kwalijke gevolgen. Voor de mensen die niet meer worden geholpen én voor de reputatie van Nederland in het buitenland.
De komende weken overleggen VVD, CDA en PVV over nieuwe bezuinigingen. De ramingen van het Centraal Planbureau vielen zwaar tegen. De economie zal in 2013 weliswaar licht groeien, maar het overheidstekort is groter dan verwacht. Om het tekort volgend jaar conform Europese afspraken onder de 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) te brengen, dient het kabinet voor circa 16 miljard euro te bezuinigen. Een grote opgave. Economen waarschuwen dat als het kabinet te krachtig snijdt, dit de economie zal schaden. Premier Rutte deelt deze visie niet. Maar ook als het kabinet besluit dat de norm minder snel mag worden gehaald, zal fors worden bezuinigd.
Ontwikkelingssamenwerking staat daarbij hoog op het lijstje. Niet alleen vindt de PVV het geldverspilling, ook is het de weg van de minste weerstand. Er zijn geen negatieve effecten op de koopkracht, en degenen die geraakt worden, komen niet protesteren op het Binnenhof. Het kabinet bezuinigde al 1 miljard op ontwikkelingssamenwerking, meer dan op ieder ander departement. Door de koppeling van het budget aan het bbp dalen de uitgaven voor ontwikkelingssamenwerking als de economie krimpt, zoals dit jaar het geval is.
Tot dusver hield Nederland zich aan de internationale afspraak om 0,7 procent van het bbp te bestemmen voor ontwikkelingssamenwerking. De politieke verhoudingen in Den Haag maken het echter waarschijnlijk dat nu toch aan deze norm zal worden getornd. Behalve de PVV wil ook de VVD ontwikkelingssamenwerking niet sparen. Het CDA toonde zich tegenstander van bezuinigingen op deze post, maar zal waarschijnlijk toch water in de wijn doen. Een cruciale rol is wellicht weggelegd voor de SGP, die twee weken geleden aangaf niet te willen korten op ontwikkelingssamenwerking. Doordat de coalitie in de Senaat geen meerderheid heeft, is het denkbaar dat de SGP het kabinet op dit punt tot een bijstelling van de plannen dwingt.
Er zijn goede redenen om dit te doen. Recent onderzoek geeft aan dat een op de zeven mensen op aarde in extreme armoede leeft. Miljoenen mensen missen de basisrechten die in Nederland vanzelfsprekend zijn. Nederland is, ondanks de huidige ontwikkelingen, een van de rijkste landen. Binnen de eurozone staat ons land op de tweede positie (na het kleine Luxemburg). Nu morrelen aan de norm van 0,7 procent getuigt van weinig compassie.
Een reden van geheel andere aard is dat Nederland voor zijn welvaart sterk afhankelijk is van handel met het buitenland. Armoedebestrijding elders in de wereld is een investering in toekomstige handelsrelaties, aangezien dit goodwill oplevert en deuren opent voor het bedrijfsleven in groeiende, nieuwe markten. Ontwikkelingshulp maakt onze economische en politieke positie in de wereld sterker. Dat is hard nodig na een periode waarin de invloed van Nederland is afgenomen. De extreem kritische houding tegenover de steun aan Griekenland en de toetreding van Roemenië en Bulgarije tot het Schengengebied hebben onze reputatie geschaad. Dit geldt ook voor het PVV-meldpunt over wangedrag van Midden- en Oost-Europeanen. In het buitenland is men er zich goed van bewust dat het kabinet geen afstand wilde nemen van dit weinig gewaardeerde initiatief.
Er is kritiek op de effectiviteit van ontwikkelingssamenwerking. Maar is het dan niet beter om deze te vergroten in plaats van te bezuinigen? Ook is er het argument dat veel arme landen tegenwoordig niet zo arm meer zijn. In meerdere opkomende economieën laat de rijke bovenlaag zich weinig tot niets gelegen liggen aan de onderkant van de samenleving. Maar ontslaat dit de rijke landen van hun taak om de rol van barmhartige samaritaan op zich te nemen? Economen en politici wijzen erop dat er hervormingen moeten worden doorgevoerd op de arbeidsmarkt, de woningmarkt en bij de pensioenen. Hier kan aan worden toegevoegd dat de uitgaven voor ontwikkelingssamenwerking investeringen in de toekomst zijn. De toekomst van de minderbedeelden elders in de wereld én die van onze eigen reputatie en positie.
De auteur schrijft op freelancebasis over ontwikkelingen in de economie en op de financiële markten.