„We streven naar een landelijke dekking”, aldus een woordvoerder van Landelijk Contact (LC), de brancheorganisatie van gemeentelijke zwembaden, gisteren.

De afgelopen jaren kregen steeds meer zwembaden te maken met overlast veroorzakende bezoekers, vaak jongeren tussen de 10 en de 18 jaar van zowel autochtone als allochtone afkomst. De ernst van de incidenten verschilde per zwembad. Soms bleef het beperkt tot kattenkwaad, maar er waren ook gevallen van geweld, intimidatie, verkrachting en aanranding. De agressie richtte zich niet alleen op bezoekers, maar ook op het personeel van de zwembaden.

In september 2001 nam de gemeente Leiden het initiatief om gedragsregels te gaan opstellen voor de zwembaden. „De overlast in de Leidse zwembaden werd steeds erger. Op een gegeven moment is een zwembadmedewerkster in het nauw gedreven door een groep jongelui. Die vrouw heeft maandenlang ziek thuis gezeten”, zegt M. Snouck Hurgronje, juridisch medewerker van de gemeente Leiden.

Een werkgroep met daarin vertegenwoordigers van gemeenten, politie en openbaar ministerie bereidde het protocol gedragsregels voor dat de regio’s Haaglanden en Hollands Midden op 8 mei 2002 presenteerden. Een paar maanden later nam Amsterdam het protocol vrijwel geheel over.

De opzet is vrij simpel. Iedereen die een toegangskaartje voor een zwembad koopt, gaat bij die aankoop akkoord met de gedragsregels die in de voorziening gelden. De regels staan duidelijk vermeld. Wie de regels op een of andere manier overtreedt, krijgt een toegangsverbod van maximaal drie maanden. Een kopie van die schriftelijke mededeling gaat ook naar de politie en naar andere zwembaden in de regio. „Als de betrokkene daarna opnieuw over de schreef gaat, dan wordt het een strafbaar feit, gebaseerd op huisvredebreuk”, zegt Snouck Hurgronje.

Voordeel van het protocol is volgens hem de samenwerking met politie en justitie. De overlastveroorzaker weet dat de politie optreedt en dat het een rechtszaak kan worden. „De zwembadmedewerkers laten de politie niet voor elk incident komen, maar de politie weet dat als een zwembad belt, er echt iets aan de hand is”, aldus Snouck Hurgronje. De zwembadmedewerkers en -managers voelen zich door het protocol gesteund, merkt hij. „Ze hebben een handvat waarmee ze kunnen optreden. Ze zijn veel assertiever geworden.”

De belangstelling voor het protocol is groot. Noord-Holland-Noord, Gelderland-Midden, Tilburg en West-Babant zijn inmiddels gevolgd. Utrecht, Rotterdam, Kennemerland en Zuid-Holland-Zuid hebben interesse. De invoering gebeurt zo veel mogelijk per politieregio, omdat daarmee de coördinatie en de controle beter is geregeld.

Volgens beleidsmedewerker T. van Happen van Landelijk Contact hebben zwembadmedewerkers die met het protocol werken, positieve ervaringen. „Ze weten nu hoe ze met bepaalde situaties moeten omgaan. Met het protocol geven de baden hun grenzen aan. We gaan hier daarom mee door om een landelijk dekking te krijgen.”

Uit een eerste evaluatie van Haaglanden, Hollands Midden en Amsterdam blijkt dat het protocol daar tot nieuwe bezoekers heeft geleid. Er komen meer moeders met kinderen en families. „Lastige bezoekers houden er serieus rekening mee, ze weten wat hun te wachten staat”, zo meldt een zwembadmedewerkster in de evaluatie.