DNB-president Klaas Knot sprak de afgelopen week wijze woorden op het eerste congres van de pensioenfederatie, waarin de Nederlandse pensioenfondsen sinds vorig jaar samenwerken.

Na kort de sterke punten van het pensioenstelsel te hebben genoemd, wees hij op de pittige uitdagingen waarvoor de fondsen staan. De gedaalde aandelenkoersen, de lage rentetarieven, de stijgende levensverwachting en de afgenomen mogelijkheden om via premieverhoging de geslonken pensioen­vermogens op te krikken, stemmen Knot niet bepaald optimistisch.

Zorgwekkend is in zijn ogen vooral dat het vertrouwen in het financiële stelsel sterk is afgenomen. Door de gedaalde dekkingsgraden bij pensioenfondsen en de discussie over de pensioenleeftijd, maar ook door wat er gebeurde met grote banken als ABN AMRO en Fortis. Dit aangetaste vertrouwen betreft de pensioenfondsen, maar ook de politiek en De 
Nederlandsche Bank, aldus Knot.

Volgens de medio dit jaar aangetreden topman van de centrale bank is het zaak dit vertrouwen zo snel mogelijk te herstellen. Een inspanning die de sociale partners en de fondsen kunnen leveren, is dat zij zorgen voor meer helderheid over wie welke risico’s loopt. Op basis van onderzoek naar de wensen van de deel­nemers van de pensioenfondsen concludeert Knot dat er meer op zekerheid gespeeld moet worden bij het beheer van de pensioengelden.

Een tweede weg naar vertrouwensherstel is volgens de DNB-president meer transparantie over de pensioenrechten. Hoewel er al veel is verbeterd op dit vlak moet er volgens Knot duidelijker worden gecommuniceerd, vooral over de risico’s. Van de kant van de deelnemers aan de pensioenfondsen, ten slotte, vraagt hij dat deze zich meer inzetten om zich te verdiepen in hun pensioenopbouw.

Een andere factor die cruciaal is voor het vertrouwen in de pensioensector is natuurlijk de Europese schuldencrisis. De crisis komt in de speech van Knot wel voorbij, maar een krachtig optreden van over­heden en centrale banken om de crisis snel tot een einde te laten komen, wordt niet genoemd als een manier om vertrouwensherstel te bereiken. Wellicht was hiervoor de reden dat de centralebankpresident zich wilde beperken tot de oplossingen die binnen het bereik van de pensioenwereld zelf liggen.

Eveneens deze week, tegenover de vaste Kamercommissie van financiën, gaf Knot wel zijn mening over wat de autoriteiten kunnen doen om de crisis te bestrijden. Maar, en dat was opzienbarend, in zijn ogen zijn de centrale banken, in het bijzonder de ECB, bijna aan het eind van wat ze kunnen doen. De interventies, waarbij de ECB obligaties van probleemlanden opkoopt in een poging de rente voor die landen in de hand te houden, zijn volgens Knot slechts bedoeld als overbrugging, waarna het Europese noodfonds (EFSF) die taak op zich moet nemen. Nu zijn de overheden aan zet, aldus Knot, waarmee hij doelt op het terugdringen van de overheidstekorten.

Niet iedereen is het eens met de conclusie dat de ECB niet veel meer kan doen. Zo klinken er vanuit met name de Angelsaksische landen geluiden dat de eurozone moet overgaan tot kwantitatieve verruiming. Hierbij wordt gewezen op de Bank of England en de Amerikaanse Federal Reserve, die tijdens de kredietcrisis miljarden dollars en ponden in hun economieën pompten. De politiek zou de Europese centrale banken moeten opdragen om geld bij te drukken of anders over te gaan tot de uitgifte van gezamenlijke euro-obligaties.

Nu zijn er meerdere argumenten tegen deze maatregelen, waaronder dat deze niet passen in het mandaat van de ECB. Maar soms is de situatie zo ernstig dat onorthodoxe maatregelen geoorloofd zijn. Belangrijker is nog dat de centrale banken, zoals Knot zelf al zegt, moeten meewerken aan vertrouwensherstel. Nu al roepen dat zij alles hebben gedaan wat zij kunnen, helpt daarbij niet. Wat dit betreft kunnen de uitspraken van de ECB-president over de mogelijkheden van de ECB als ongelukkig worden bestempeld.

De auteur schrijft op freelance­basis over ontwikkelingen in 
de economie en op de financiële markten.