Russische troepen hadden de documenten na de oorlog naar Rusland meegenomen. „De meer dan 100.000 bladen historisch materiaal die eerst verloren waren gewaand en alweer zo’n tien jaar geleden werden ontdekt, zijn nu weer bij de eigenaren teruggekeerd”, aldus Ruben Vis, secretaris van het genootschap.

„Onder meer bij een recent gehouden officiële overdrachtsbijeenkomst in het Nationaal Archief kwam van overheidswege diverse malen tot uitdrukking op welke intensieve wijze de koningin persoonlijk heeft aangedrongen op daadwerkelijke overdracht van de archieven door de Russische autoriteiten aan ons land”, zegt Vis. Volgens hem heeft haar persoonlijke betrokkenheid bij dit onderwerp, onder meer tijdens het staatsbezoek aan de Russische Federatie in 2001, er toe geleid dat het teruggave–proces werd bespoedigd en succesvol werd afgerond.

„Bij het Nederlands–Israëlitisch Kerkgenootschap heerst een gevoel van grote opluchting en diepe tevredenheid over de uiteindelijke terugkeer op Nederlandse bodem. In het voortdurende besef dat wij zo veel zijn kwijt geraakt, in menselijk opzicht, in materieel en immaterieel opzicht, werd de terugkeer van een zo grote collectie documenten zo lang na de oorlog, niet meer voor mogelijk gehouden”, schreef het genootschap aan de koningin. De teruggekeerde archieven vormen volgens het genootschap voor zover bekend de omvangrijkste nog te ontsluiten bronnencollectie voor kennis van de joodse geschiedenis in Nederland.

De documenten zijn inmiddels ondergebracht in openbaar toegankelijke archiefcollecties bij de Gemeentelijke Archiefdiensten van Amsterdam, Den Haag en Utrecht.