Politie en justitie richten zich van oudsher op de snelle, praktische kant van misdaad, zoals de opsporing. Maatregelen van de overheid om de veiligheid te vergroten, beperken zich veelal tot meer agenten, rechters en cellen. Op de lange termijn is dat echter geen oplossing, meent de raad.

Wel is meer inzicht in de misdaad nodig. Om dat te ontwikkelen zijn enkele tientallen miljoenen euro’s per jaar nodig, luidde het advies van de AWT vandaag aan de ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken.

Structuren in de misdaad en inzichten in de oorzaken, preventie en de aanpak van criminaliteit blijven nu buiten beeld. En als de specifieke kennis er al is, gebruiken politie en justitie die onvoldoende in hun dagelijkse werk. De overheid moet de ontwikkeling van kennis gaan aansturen en daar geld in steken. „Met meer kennis wordt de aanpak van misdaad uiteindelijk effectiever”, zegt secretaris-directeur dr. V. Timmerhuis van de AWT.

Volgens haar vormen justitie en politie een „doe-veld” van handen uit de mouwen steken. „Dat is een goede cultuur, maar het is beter die aanpak aan te vullen met gegevens over wat wel en wat niet werkt.” Zo weet men bijvoorbeeld nog weinig over recidive en over patronen in fraude.

Toponderzoekers van uiteenlopende disciplines zoals criminologie, psychologie, economie en biotechnologie moeten zich daarmee bezighouden. „Maar in Nederland zijn weinig onderzoekers die wat kennis over criminaliteit betreft de breedte en de diepte ingaan. Het gebeurt nu vaak in de marge.” En dat is volgens Timmerhuis opmerkelijk voor een land waar veiligheid zo’n groot maatschappelijk vraagstuk is.

Ze vindt het geen verwijt naar politie en justitie, want de wetenschap zelf voelt zich in Nederland weinig geroepen onderzoek te doen naar criminaliteit. Om de achterstand snel in te halen, zou de overheid wetenschappers uit het buitenland kunnen aantrekken.

In sommige landen, zoals de Verenigde Staten, is veel kennis opgebouwd omdat daar al jarenlang goede opleidingen zijn. Het liefst ziet de AWT een ’regisseur’ die de wetenschap prikkelt en die dichter bij de dagelijkse praktijk brengt. Dat zou moeten uitmonden in een nationaal regieorgaan misdaadkennis om de kennis over misdaad en veiligheid op peil te brengen en te houden. Jaarlijks is hiervoor ongeveer 50 miljoen euro nodig, ongeveer 5 procent van het extra geld dat het kabinet de komende jaren steekt in de versterking van de veiligheid.