Een regenachtige, koude of winderige verkiezingsdag drukt de opkomst. Tenminste, dat nemen de meeste mensen aan. Ouderen zouden dan minder geneigd zijn naar de stembus te gaan, evenals mensen die jonge kinderen zouden moeten meenemen naar het stembureau en kiezers die er lopend heen gaan. Bovendien zouden politici bij guur weer minder effectief campagne kunnen voeren.

Bij de vorige Kamerverkiezingen, in juni vorig jaar, viel er ook de nodige neerslag. Daags ervoor stelde opiniepeiler Maurice de Hond dat de regen linkse partijen parten zou gaan spelen. Kiezers met lage inkomens zouden de stembus mijden, wat partijen zoals SP en PvdA stemmen zou kosten.

Weerinstituut KNMI bestreed die aanname destijds meteen. „Het weer is niet van doorslaggevende betekenis voor de opkomst”, aldus klimatoloog Harry Geurts. Hij wees op de Kamerverkiezingen van 2003. Die vonden plaats op een van de meest verregende dagen, maar de opkomst was toch hoog.

Stembusgang

De sociologen R. Eisinga, M. te Grotenhuis en B. Pelzer van de Radboud Universiteit Nijmegen hebben de afgelopen tijd onderzoek gedaan naar de invloed van de weersomstandigheden op de stembusgang. Ze publiceerden hun bevindingen eind vorige week in het International Journal of Biometeorology en de universiteit maakte de resultaten begin deze week via een persbericht bekend.

De wetenschappers stellen dat ze „opmerkelijk weinig bewijs” hebben gevonden voor de algemeen aangenomen hypothese dat guur weer de opkomst bij verkiezingen vermindert.

Het aantal mensen dat bij regen niet gaat stemmen, is een stuk lager dan gedacht. Bij 25 millimeter regenval –en dan hebben we het over heel stevige buien– daalt de opkomst slechts met 1 procent. Die iets lagere opkomst bij regen heeft het hele jaar door plaats, of de verkiezingen nu in mei plaatsvinden, of in het voorjaar of najaar.

Als de zon volop schijnt, stelden de Nijmeegse sociologen verder vast, gaan er 1,5 procent meer mensen naar de stembus dan wanneer de zon zich de hele dag niet laat zien. Een uur extra daglicht leidt tot 0,5 procent hogere opkomst. En een temperatuurstijging van 10 graden zorgt ervoor dat de opkomst met iets meer dan 
1 procent stijgt.

Koele zomers

Een verklaring voor de beperkte invloed van de weersomstandigheden op de opkomst zou volgens de onderzoekers uit Nijmegen het gematigde maritieme klimaat in Nederland kunnen zijn, met zijn koele zomers en milde winters.

Eisinga, Te Grotenhuis en Pelzer suggereren dat de weerseffecten bij gemeenteraadsverkiezingen en de Provinciale Statenverkiezingen groter zouden kunnen zijn dan bij Kamerverkiezingen. De twee eerstgenoemde spreken doorgaans minder kiezers aan.

Of de achterban van kleine partijen zoals ChristenUnie en SGP zich nog minder aantrekt van het weer op verkiezingsdag dan de kiezers van grote partijen zoals VVD en PvdA weten de onderzoekers niet. Ze hebben niet uitgezocht wat de invloed van het weer is op partijkeuze en welke partijen meer of minder profiteren van bepaalde weersomstandigheden.

De invloed van het weer op de opkomst is dus laag. Toch kan die opkomst volgens de onderzoekers wel worden opgekrikt door maatregelen te nemen die de impact van regen verminderen. Zoals stemmen per post, via internet of op het werk. „Dat zouden effectieve middelen kunnen zijn om te opkomst te vergroten, al was het maar met een paar procentpunten.”