Het is 13 mei 2000. In de Enschedese Roomwijk lijkt het wel oorlog. De algehele ravage doet denken aan een bombardement. Een enorme rookkolom blokkeert het zonlicht. Voor de hulpdiensten telt iedere seconde. Politieauto’s, ambulances en brandweerwagens verdringen elkaar op weg naar de omgeving van de geëxplodeerde vuurwerkfabriek.

Afstemming, zowel binnen de hulpdiensten zelf als onderling, is letterlijk van levensbelang. Maar de communicatiesystemen raken al snel overbelast. Zo moet de politie overgaan op geschreven briefjes en mondelinge verslagen van ooggetuigen.

Bovendien voorzien de netwerken helaas niet in onderling verkeer. Het systeem van de brandweer werkt heel anders dan dat van de politie en van de ambulances. Ook laat de verbinding tussen de verschillende meldkamers veel te wensen over. Tot overmaat van ramp raakt ook het gsm-netwerk van de mobiele telefoons verstopt.

Als de commissie-Oosting naderhand onderzoek doet naar de hulpverlening tijdens de ramp, komt de gebrekkige communicatie pijnlijk aan het licht. Vertwijfeld vragen de commissieleden zich af of de technologische ontwikkelingen aan deze sector van de samenleving voorbij zijn gegaan.

Als ooit de noodzaak van C2000 is aangetoond, was het die middag en avond in Enschede wel. Het systeem had op dat moment al geheel of gedeeltelijk in bedrijf moeten zijn. Het heet niet voor niets C2000.

Tot invoering van het nieuwe communicatiesysteem werd in 1995 besloten. Het kabinet-Kok vond dat er een landelijk digitaal netwerk moest komen voor de mobiele verbindingen van politie, brandweer, ambulance en marechaussee. C2000 zou vooral bij grote rampen zijn nut kunnen bewijzen. Alle hulpverleners zouden ongestoord met elkaar kunnen communiceren, ongeacht de locatie in Nederland.

Met de huidige systemen is dat onmogelijk. Zelfs de politie beschikt niet eens over een eigen landelijk netwerk. Zodra er gewisseld wordt van regio, moet soms ook van kanaal worden veranderd. Bovendien is de kwaliteit van het geluid matig, niet goed tegen afluisteren beveiligd en raakt het netwerk al gauw overbelast.

C2000 moet aan al die tekortkomingen een eind maken. Het digitale systeem heeft een landelijke dekking, de geluidsweergave is kraakhelder en overbelasting behoort tot het verleden. En zoals gezegd werken alle hulpdiensten ermee.

De plannen voorzien in de bouw van 389 zendmasten. Alle 80.000 hulpverleners krijgen een eigen verbindingstoestel. Het land wordt opgedeeld in 28 regio’s met elk een eigen meldkamer. Van daaruit wordt met alle hulpdiensten gecommuniceerd. Toen het systeem in 1996 werd gepresenteerd, was het zijn tijd vooruit. De gebruikte technieken waren voor die tijd zeer geavanceerd. Het prijskaartje was ernaar. De kosten werd becijferd op 457 miljoen euro en daar was de bouw van die 28 meldkamers niet eens bij inbegrepen.

Vier jaar later had het systeem ingevoerd moeten worden, maar dat lukte bij lange na niet. Gemeentebesturen dienden een veelvoud van de huidige exploitatiekosten op tafel te leggen en dat leverde veel verzet op. Er moest ook eindeloos vergaderd worden tussen politie, brandweer en ambulancediensten. Dat verliep en verloopt nog steeds erg moeizaam.

Een andere complicatie, die anno 2003 niet is opgelost, is de bekostiging van C2000 voor de ambulancezorg. Daarover gaan de verzekeringsmaatschappijen, die het onderling eens moeten worden. De ene na de andere hobbel diende zich aan. In financieel opzicht was het al helemaal een ramp. De kostenoverschrijdingen liepen pijlsnel op met een kwart van het begrote bedrag.

Vorig jaar november werd duidelijk dat de kosten onbeheersbaar dreigen te worden. Tijdens een congres in Rotterdam vroegen allerlei autoriteiten zich hardop af of C2000 nog wel door moest gaan. Het toenmalige Tweede-Kamerlid Theo Rietkerk (CDA) was op het congres aanwezig en keerde verbijsterd in Den Haag terug. Een project afbazen waar al honderden miljoenen aan uitgegeven waren, zou het schandaal van de eeuw worden. Hij eiste een diepgaand onderzoek.

Maandag lekte uit dat zich nieuwe tegenvallers hebben aangediend en dat er tientallen miljoenen extra nodig zijn. Vorige week kwam aan het licht dat C2000 volgens de eerste bevindingen van de Amsterdamse ambulancedienst niet goed werkt. Het systeem zou onbetrouwbaar zijn. Alweer dreigt een megaproject te floppen.