Het Vrijheidsplein in hartje Kiev ligt er verlaten bij. Nog maar weinig wijst erop dat hier een kleine zeven jaar geleden een fluwelen revolutie plaatshad.

Op dit plein bevonden zich in november en december 2004 vele honderdduizenden in oranje kleuren uitgedoste demonstranten. Zij waren hier uit protest tegen de vervalste presidentsverkiezingen die door de pro-Russische Viktor Janoekovitsj werden gewonnen.

Dit massaprotest leidde uiteindelijk tot herverkiezingen, waarbij de gedoodverfde winnaar en pro-Europese kandidaat Viktor Joesjtsjenko alsnog tot president werd gekozen. Samen met zijn bondgenoot Julia Timosjenko beloofde hij een democratische lente voor Oekraïne, waarbij transparantie, persvrijheid en vrijemarkteconomie de leidende principes zouden worden.

Weerbarstig

De dagelijkse praktijk bleek echter weerbarstiger. De persvrijheid kwam, maar de corruptie bleef welig tieren en structurele hervormingen bleven uit. „Joesjtsjenko heeft te lang gewacht met het nemen van ingrijpende maatregelen”, zegt Sergej ,die jarenlang grootschalige bouwprojecten heeft uitgevoerd. „Door zijn weifelende opstelling bleven de oude structuren in stand, die er effectief in slaagden de nieuwe machthebbers tegen te werken.”

Ook had Joesjtsjenko volgens hem de verkeerde mensen om zich heen verzameld, zoals de wispelturige Timosjenko. „Hij had beter een voorbeeld kunnen nemen aan Michail Saakasjvili in Georgië. Die is er wel in geslaagd zijn land politiek en economisch structureel te hervormen, mede dankzij zijn veel hardere opstelling.”

Bij de presidentsverkiezingen begin vorig jaar kreeg Joesjtsjenko nog slechts 5,5 procent van de stemmen, terwijl cynisch genoeg de valsspelende verliezer van 2004 Janoekovitsj alsnog president van Oekraïne werd. Dit keer tijdens eerlijke verkiezingen, een verdienste van de Oranjerevolutie.

Spelregels

Janoekovitsj beloofde zich aan de democratisch spelregels te zullen gaan houden. Maar al snel werd duidelijk dat hij hieronder iets anders verstaat dan zijn voorganger Joesjtsjenko. „De media kunnen niet meer openlijk berichten over de ontwikkelingen in ons land”, aldus Jaroslav, die ondernemer is en vier jaar in het Westen heeft gestudeerd. „Journalisten die dat wel doen, worden steeds vaker weer in elkaar geslagen.”

Volgens hem is Janoekovitsj vooral bezig zo veel mogelijk macht te verzamelen. „Daartoe heeft hij onder meer de grondwet gewijzigd en zet hij in zo veel mogelijk staatsinstellingen zijn mannetjes neer. Zijn belangrijkste doel is de innig met hem bevriende oligarchen in het oosten van het land maximaal te bevoordelen.”

Volgens Jaroslav gaat dit vooral ten koste van kleine ondernemers in het midden en het westen van het land. „Als dit beleid inderdaad zo doorgaat, zie ik me gedwongen om te emigreren.”

Ook de werkloze ingenieur en tijdelijke taxichauffeur Volodymyr beaamt dat de duimschroeven onder Janoekovitsj worden aangedraaid. „Janoekovitsj heeft nog een echte Sovjetmentaliteit”, legt hij uit terwijl hij door de binnenstad van Kiev rijdt.

„Hij beloofde de corruptie met harde hand aan te pakken, maar in de praktijk worden uitsluitend vertegenwoordigers uit de oppositie vervolgd. Zij worden ook op vele andere manieren tegengewerkt.”

Finale

Nadat hij de Rada (het Oekraïense parlement) is gepasseerd, rijdt hij langs het in steigers staande olympisch stadion van Kiev. Dan is Volodymyr weer trots op zijn land. „Hier zal de finalewedstrijd van het EK in 2012 worden gespeeld. En dan zullen we weer in het centrum van de Europese belangstelling staan, net als tijdens de Oranjerevolutie zeven jaar geleden.”

Dit is het eerste deel van een drieluik over de positie van Oekraïne tussen Rusland en de Europese Unie.