De regeringsverklaring is een mondelinge uiteenzetting van de plannen die een nieuwe regering heeft voor de komende jaren. In de afgelopen weken hebben de onderhandelaars van de fracties van CDA, VVD en D66 in de beslotenheid met elkaar een regeerakkoord gemaakt. Dat staat keurig op schrift, maar het is gebruikelijk dat de premier ook een mondelinge uiteenzetting geeft van de voornemens. Direct daarna vindt er een debat plaats. Vanavond is de eerste termijn van de zijde van de Kamer. Morgen antwoordt Balkenende en volgt de tweede termijn.

Tot vorig jaar was de regeringsverklaring de eerste officiële confrontatie tussen een nieuw kabinet en de Tweede Kamer, maar afgelopen zomer heeft er voor het eerst in de geschiedenis een debat plaatsgevonden over het regeerakkoord - door Balkenende I het strategisch akkoord genoemd. Dat gebeurde tegelijkertijd met het debat over het verloop van de formatie. Dit jaar wordt dezelfde procedure gevolgd. Daardoor dreigt er net als vorig jaar een herhaling van zetten.

In de VVD-fractie wordt daarom gefluisterd dat het debat van vandaag en morgen nergens over gaat. De liberale wandelgangers denken dat het pas weer leuk wordt in september als de regering de concrete beleidsvoornemens voor 2004 presenteert.

Toch zullen met name de linkse partijen er tijdens het debat alles aan doen om het beleid dat Balkenende wil gaan voeren met enige tamtam in de grond te boren. In de afgelopen weken hebben Bos (PvdA), Marijnissen (SP) en Halsema (GroenLinks) onder het genot van koffie en tijdens lunches overleg gevoerd over een gezamenlijke strategie. Ze willen voorkomen dat ze elkaar tijdens het debat vliegen gaan afvangen. Overigens plaatst elke fractie wel zijn eigen accenten.

Aan het overleg om de klokken gelijk te zetten ging een pijnlijke sessie vooraf. Tussen de linkse partijen was nogal wat ergernis ontstaan. Vooral Marijnissen heeft zich geërgerd aan de PvdA, die vrijwel nooit moties en amendementen van de SP mede ondertekende. Verder verweet de SP de PvdA dat deze partij tijdens de onderhandelingen met het CDA bereid was keiharde maatregelen te nemen. Maar na een paar broodjes en enkele slokken koffie lijkt alles koek en ei.

Sommigen denken dat er van de regeringspartijen, CDA, VVD en D66, geen kritiek is te verwachten. Dat is een misvatting. CDA-fractievoorzitter Verhagen kondigde dinsdag al aan dat hij chronisch zieke patiënten zo snel mogelijk een compensatie voor de stijgende ziektekosten wil geven. Volgend jaar verkleint de overheid het ziekenfondspakket en komt er een eigen bijdrage van 200 euro.

Het CDA wil met compensatie niet wachten tot het nieuwe zorgstelsel met bijbehorende compensatiemaatregelen in 2006 is ingevoerd. De linkse partijen zullen dit voorstel ongetwijfeld steunen, zodat er een ruime kamermeerderheid voor is. De christen-democraten willen dat chronisch zieken niet meer dan een bepaald percentage van hun inkomen of uitkering aan ziektekosten kwijt zijn.

Naar verluidt komt het CDA ook met een voorstel om de strippenkaart in het openbaar vervoer te vervangen door een chipkaart.

Voor VVD-voorman Van Aartsen is de discussie van vandaag en morgen het eerste grote debat dat hij als fractievoorzitter voert. Hij heeft beloofd dat hij geen slippendrager van de regering zal zijn, maar dat de liberalen onder zijn leiding een kritische houding tegenover het kabinet zullen innemen (dualisme). Dat schept voor hem verplichtingen.