Uit Vrije Wil probeert het bieden van hulp bij zelfdoding aan ouderen die levensmoe zijn, te legaliseren. Naast de bestaande euthanasiewet zou er een nieuwe regeling moeten komen, die zogenaamde levenseindebegeleiders de ruimte biedt om ouderen met een stervensverzoek te helpen aan een dodelijke pil.

In een door de Tweede Kamer belegde hoorzitting beklemtoonden diverse deskundigen, onder wie prolifejurist prof. dr. M. Buijsen, woensdag dat zo’n regeling er niet hoeft te komen. De euthanasiewet biedt ruimte voor het inwilligen van stervensverzoeken als patiënten lijden aan een medisch erkende aandoening, artsen vaststellen dat er geen zicht meer is op genezing en zij met de patiënt tot de slotsom komen dat er behalve euthanasie geen alternatieven zijn om het lijden weg te nemen. Deze aandoeningen hoeven echter niet terminaal te zijn, hielden zij de Kamer voor.

In een reactie op Uit Vrije Wil benadrukt ook artsenorganisatie KNMG sinds december dat artsen euthanasieverzoeken van ouderen die lijden aan een optelsom van ouderdomskwalen kunnen inwilligen. Voorbeelden van dergelijke kwalen zijn slechtziendheid, hardhorendheid, motorische beperkingen en incontinentie. Bij veel van de ouderen op wie Uit Vrije Wil zich richt, komen dergelijke kwalen voor.

Veel deskundigen en maatschappelijke organisaties vinden een bredere toepassing van de euthanasiewet door artsen te verkiezen boven de nieuwe regeling van Uit Vrije Wil. Zij vrezen dat de levenseindebegeleiders waar het voorstel van de initiatiefgroep in voorziet stervensverzoeken van ouderen zonder medische aandoening te gemakkelijk zullen inwilligen. „We moeten hulp bij zelfdoding niet overlaten aan mensen voor wie dat niet problematisch is”, merkte ethica dr. D. Touwen (Universiteit Leiden) op. Ethicus prof. dr. E. van Leeuwen (Radboud Universiteit Nijmegen) en voorzitter R. van Splunder van ouderenbond PCOB uitten de vrees dat zo’n regeling ertoe kan leiden dat ouderen om stervenshulp vragen omdat ze overbodig denken te zijn.

Volgens de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) en het Humanistisch Verbond is een verzoek om hulp bij zelfdoding per definitie weldoordacht. „Mensen hangen zo aan het leven dat oneigenlijke verzoeken gewoon niet voorkomen”, aldus NVVE-directeur P. de Jong. „De regeling van Uit Vrije Wil en de euthanasiewet kunnen prima naast elkaar bestaan.”

Anderen, waaronder artsenorganisatie KNMG, vinden het voor de regeling van Uit Vrije Wil nog te vroeg. Zo wil de KNMG eerst weten hoeveel burgers een doodswens hebben zonder dat ze lijden aan een medische aandoening en waaruit hun hulpvraag bestaat. „Voor deze groep moeten artsen zoeken naar integrale zorg die behalve op hun doodswens ook op alternatieven en andere zorgvragen is gericht”, aldus KNMG-voorzitter A. C. Nieuwenhuijsen Kruseman. „Het zou niet goed zijn als patiënten dat proces kunnen vervuilen met de dreiging: Als ik bij u m’n zin niet krijg, kan ik altijd nog naar een andere dokter gaan.”

Overigens heeft deze groep nu ook al een alternatief, namelijk het zogeheten bewust versterven, zo herhaalde de KNMG woensdag een eerder ingenomen standpunt. Een patiënt stopt hierbij doelbewust met eten en drinken om zijn overlijden te bespoedigen. Actieve betrokkenheid van artsen daarbij is mogelijk, maar pas wanneer de patiënt in de terminale fase is beland. In dat stadium kunnen artsen wettelijk gezien palliatieve zorg bieden, bijvoorbeeld mondbevochtiging, om uitdroging tegen te gaan.

Over de toelaatbaarheid van deze hulp zijn prolifeartsen verdeeld. Sommigen beschouwen het als meewerken aan een georganiseerde zelfmoord. Anderen vinden het acceptabel, omdat mensen met een doodswens die voor deze route kiezen zelf de verantwoordelijkheid voor hun daad nemen en de arts zijn wettelijke zorgplicht hierbij zo marginaal mogelijk invult. Bestuurslid. H. K. Griffioen van het Prof. Dr. G. A. Lindeboom Instituut zei woensdag het bewust versterven een bevredigender alternatief te vinden dan het initiatief van Uit Vrije Wil.

VVD en CDA leken woensdag aan te koersen op de conclusie dat de regeling van Uit Vrije Wil er niet hoeft te komen, mits artsen de mogelijkheden die de euthanasiewet biedt ruimer gaan benutten. D66, GroenLinks en de PvdA voelen duidelijk meer voor het standpunt van de NVVE en het Humanistisch Verbond dat mensen met een persistente doodswens hoe dan ook recht hebben op hulp bij het inwilligen daarvan.