Daarvoor hebben diverse vertegenwoordigers van de palliatieve zorgsector gisteren gepleit in de Tweede Kamer, in de aanloop naar een overleg op 24 mei tussen de Kamer en staatssecretaris Veldhuijzen (Volksgezondheid) over de palliatieve zorg.

„Mijn droom is om als huisarts aan het begin van elk palliatief zorgtraject een gezamenlijk startmoment te hebben met de patiënt, de wijkverpleegkundigen en de mantelzorgers”, stelde Eric van Rijswijk van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). Een sterke eerstelijns palliatieve zorg sluit aan bij de voorkeur van veel terminale patiënten om indien mogelijk niet in een ziekenhuis maar in de thuissituatie te overlijden en werkt bovendien kostenbesparend, denken deskundigen.

Jaarlijks overlijden in Nederland zo’n 40.000 mensen na een langdurige behandeling aan een chronische ziekte. Bij slechts 6000 van hen is een palliatieve begeleiding onderdeel van de behandeling.

Om de palliatieve zorg in Nederland te versterken, moet er een einde komen aan de versnippering, constateerden diverse organisaties, waaronder het landelijk ondersteuningspunt palliatieve zorg Stichting Agora, gisteren. Een ander knelpunt betreft de bekostiging van gespecialiseerde vrijwilligers in AWBZ-instellingen voor ouderen, verstandelijk gehandicapten en psychiatrische patiënten. „Problematisch”, stelde directeur H. Bart van Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (VPTZ). „Volgens VWS valt het bekostigen van VPTZ-vrijwilligers niet onder de landelijke subsidieregeling. Zorgverzekeraars vinden het ook niet hun verantwoordelijkheid.”

De indeling van cliënten in zorgzwaartepakketten, zoals tegenwoordig in instellingen gebeurt, pakt nadelig uit voor de bekostiging van de palliatieve zorg, stelde woordvoerster C. Beeker van de organisatie van zorgondernemers Actiz. „Instellingen willen alle zorg uit dat pakket bekostigen, maar veelal voorziet dat nog niet in de noodzaak van palliatieve zorg. Onderhandelen daarover is moeilijk, omdat de tijd die je daarvoor hebt vaak maar beperkt is, gegeven de levensfase waarin de cliënt verkeert.” Eenduidige afspraken tussen zorginstellingen en zorgkantoren over de bekostiging van palliatieve zorg zijn volgens Actiz de oplossing.

Dat het kabinet de zorg voor burgers met een indicatie voor begeleiding straks wil laten financieren door gemeenten is met name voor hospices een waar schrikbeeld. „Dan gaan we opnieuw de afgrond in”, zei directeur C. van Tol van hospice kuria (Amsterdam). „Na vier jaar discussie kan de zorg die hospices verlenen sinds twee jaar eindelijk worden vergoed vanuit de AWBZ. Daarvoor is een protocol opgesteld dat de bekostiging regelt van de verpleging en de verzorging en met name ook de begeleiding. De component begeleiding is heel belangrijk, ook omdat de psychosociale begeleiding in de laatste levensfase daaronder valt. Als dat onderdeel wordt van de WMO, wordt de vergoeding afhankelijk van de keuzes die gemeenten maken. Dat kan grote gevolgen hebben voor de hospices die gebruikmaken van deze bekostiging.”

Eind dit jaar verloopt het plan van aanpak voor de palliatieve zorg van het kabinet-Balkenende IV. De 10 miljoen euro die dit kabinet van 2008-2011 jaarlijks extra beschikbaar stelde voor de palliatieve zorg is vooral gebruikt ter verhoging van de subsidieregeling palliatieve terminale zorg en als tegemoetkoming in de huisvestingslasten van highcarehospices, zo bleek gisteren. Hetzelfde kabinet riep ook het inmiddels weer ontbonden Platform Palliatieve Zorg in het leven dat de palliatieve zorg beter moest integreren in de reguliere gezondheidszorg.

In opdracht van huidig staatssecretaris Veldhuijzen (CDA) werkt de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie ZonMw inmiddels aan een volgend verbeterprogramma voor de palliatieve zorg.