Aan de Weststraat staat de kerk, sober en hoekig. Zo is de kerk vanbinnen ook, eenvoudig en ernstig. Het interieur is nog niet zo oud. Een gemeentelid heeft de kansel gemaakt. De firma Fama en Raadgever maakte het tweeklaviers orgel dat op de galerij staat. In het halletje hangen houten offerblokken aan de muur. Een planken gewelf overdekt de ruimte.

Ouderling K. A. Heijboer (67): „Zondags zit het hier redelijk vol, hoewel er vroeger wel meer kerkgangers zijn geweest dan nu. Maar hoewel er meestal leesdienst is, komen de leden trouw op. Daarover mogen we niet klagen.”

Een institueringsdatum is niet bekend, en het officiële document van de instituering is niet te vinden, maar de kerkenraad denkt met enige zekerheid te kunnen zeggen dat de gemeente in 1854 voor het eerst bijeen kwam. In dat jaar werd er in elk geval gedoopt, en een jaar later werd het eerste huwelijk gesloten.

Het duurde tot 1903 voordat iemand de vraag opwierp „om in overweging te nemen of het doenlijk zou zijn een leeraar te beroepen.” Pas in 1929 werd het eerste beroep uitgebracht, op kandidaat W. C. Lamain. Nadien werd er een paar keer beroepen in combinatie met de naburige gemeente in Scherpenisse. Sinds de Tweede Wereldoorlog beroept Sint Annaland zelfstandig. Eerst werd er beroepen „op de bus”, sinds de jaren zestig wordt er beroepen op „vastgesteld traktement.”

Inmiddels moet er zo’n 200 keer een beroep zijn uitgebracht. En nog is de gemeente herderloos. In het boekje dat in 2004 werd uitgebracht bij het 150-jarig bestaan staat geschreven: „Het zou ons tot onderzoek moeten brengen, dat nog nooit een predikant of kandidaat het beroep naar onze gemeente mocht aannemen. Wat is de oorzaak dat de Heere ons geen leraar geschonken heeft? Dat we dan ook als gemeente met deze nood tot Hem zouden mogen vluchten, Die Zijn knechten niet alleen roept maar ook zendt.”

Over de grootste moeite van het vacant zijn zegt ouderling Heijboer: „De levende verkondiging van het Woord wordt gemist. En als je als gemeente nog nooit een eigen herder en leraar hebt gehad, dan ga je daar jammer genoeg aan wennen. Dat geldt ook als er na een beroep een bedankje volgt. Maar dat mag niet, we mogen niet wennen aan herderloos zijn.”

De Heere is goed voor Sint Annaland, zegt Heijboer. „Ook onder de leesdiensten kan de Heere werken. Daar mag je niet gering over denken. De macht des Heeren is groot.”

Over het feit dat alle beroepen predikanten tot nu toe bedankten, zegt Heijboer: „Dit zijn tere dingen waar we de Heere vrij in willen laten. Laten we voorzichtig zijn om daar wat over te zeggen. We moeten niet willen blikken in de raad des Heeren. Er zijn nu eenmaal geopenbaarde én verborgen dingen.”

Zondags zijn er, naar Zeeuws gebruik, drie diensten. Meestal zijn dat leesdiensten. „Sint Annaland behoort tot de classis Tholen. En in deze classis zijn er zeventien gemeenten, maar slechts drie predikanten. Er zijn dus niet zo veel mogelijkheden om op zondag een predikant te laten voorgaan.”

De gemeente telt ongeveer 330 leden en doopleden. De kerkenraad bestaat uit drie ouderlingen en één diaken. „Het valt de laatste jaren niet mee om er een paar diakenen bij te krijgen. Zij die daarvoor gekozen werden, hadden geen vrijmoedigheid om het aan te nemen. Dat is jammer, want één diaken is gewoon te weinig.”

Twee ouderlingen catechiseren en de huis- en ziekenbezoeken worden gedeeld. Zouden jongeren een eigen predikant missen? „Je mag toch hopen van wel. Een predikant kan de jeugd nog eens extra aanspreken in de prediking. Dat kun je als lezend ouderling minder doen.”

Volgende maand komt het curatorium van de Gereformeerde Gemeenten bijeen. Leeft dat in Sint Annaland? „Dat leeft hier erg. Mocht de Heere nog eens mannen willen roepen tot Zijn dienst. Ook voor Sint Annaland.”

Dit is het zesde deel in een serie over vacante gemeenten. Morgen deel 7: de hervormde gemeente in Genemuiden.