In opdracht van Rijkswaterstaat saneerde hoofdaannemer Martens en Van Oord ruim 40 kilometer rivieroever tussen Gouda en Krimpen aan den IJssel. Gistermiddag verrichtte staatssecretaris Atsma de slothandeling van dit project, met het planten van een boom. Hierbij werd hij geassisteerd door de Zuid-Hollandse gedeputeerde Dwarshuis-van de Beek, voorzitster van de Stuurgroep Hollandsche IJssel, en aannemer Van Oord.

De Hollandsche IJssel is een van de weinige zoetwatergetijdenrivieren in Nederland. Tot aan de Waaiersluis in Gouda is het verschil tussen eb en vloed waarneembaar. Jarenlang was deze rivier ernstig vervuild. Onder het motto ”Schoner, Mooier, Hollandscher IJssel” houdt een samenwerkingsverband van vijf gemeenten, hoogheemraadschappen, de provincie Zuid-Holland, Rijkswaterstaat en het ministerie van Infrastructuur en Milieu zich sinds 1996 bezig met het saneren en herinrichten van 20 kilometer rivier. Kosten: 33 miljoen euro.

Rijkswaterstaat neemt hierbij letterlijk het vuile werk voor zijn rekening. Het schoonmaken van de vervuilde zellingen, waar het allemaal om begon, en het aanbrengen van nieuwe natuur. Zellingen zijn gedeelten van de rivierbodem aan de voet van de dijk die bij eb droogvallen. Het woord ”zelling” wordt alleen gebruikt bij de Hollandsche IJssel.

In de jaren 80 werd na de vondst van giftig afval de vervuilde grond volledig verwijderd en vervangen. In de Hollandsche IJssel verving de aannemer een halve meter vervuilde kleilaag van de zellingen voor schone klei. Aangebrachte ‘stortsteendammen’ scheidden de vervuilde grond van de vaargeul. Daarbovenop hebben drijvende kranen op verschillende plaatsen rietkragen geplant.

„Tot 1999 was het principe om alles weg te halen”, zegt Krimpenaar Jochem Bloemendaal van ingenieursbureau Tauw. Hij was bij het saneringsplan betrokken. „Tegenwoordig kijken we naar de eisen van het gebied. Voor scheepvaart, recreatievaart en de vissen is het geen probleem als de rivier geen zwemwaterkwaliteit heeft. Dan is het de vraag of het zinnig is om er zo veel gemeenschapsgeld aan uit te geven. Bovendien zou het weggraven van de zellingen de dijken sterk verzwakken.” Omgevingsmanager Ferry de Waard van Rijkswaterstaat: „De vervuilde grond hebben we naar een speciaal rijksdepot afgevoerd. Dat is een diep, omdijkt gat in het Hollandsch Diep.”

De oorzaak van de vervuiling is dat schippers en industrieën jarenlang hun afval in de rivier loosden. Verder lieten overheden in de jaren 50 en 60 de oevers ophogen met afval en puin. De rivierbodem, het water en de oevers raakten sterk verontreinigd met olie, teer, pcb’s, benzeen en zware metalen zoals zink. Als gevolg hiervan moest in 1985 de nieuwe Zellingwijk in Gouderak worden gesloopt.

Overigens nam gedeputeerde Dwarshuis het gistermiddag op voor de ‘schuldigen’. „Het bedrijfsleven valt veel te verwijten, maar de staat heeft destijds vergunningen hiervoor afgegeven.” De nu opnieuw gebouwde Zellingwijk is naar verwachting eind dit jaar gereed.