De politiek in het Gelderse Maasdriel draait om macht, er wordt op de man gespeeld en er is een chronisch tekort aan vredestichters. Dat is de conclusie van informateurs D. de Cloe en prof. dr. A. Korsten. Gisteren presenteerden zij hun rapport ”Van bestuurlijke noodtoestand naar bestuurlijke deugdelijkheid”.

De informateurs gingen aan de slag op verzoek van de vier wethouders van VVD, het lokale Samen Sterk Maasdriel (SSM) en de PvdA in een uiterste poging om ingrijpen door commissaris van de Koningin Cornielje en minister Donner (Binnenlandse Zaken) te voorkomen.

De bevindingen van beide bestuursdeskundigen zijn ronduit ontluisterend. Maasdriel wordt, net als in het BMC-rapport dat begin dit jaar verscheen, neergezet als ”Palermo aan de Maas”: een gemeente met een compleet verziekte bestuurscultuur.

De Cloe en Korsten winden er geen doekjes om. „Maasdriel is een bijzonder actieve bestuurlijke vulkaan die rommelt en af en toe lava spuwt.” Dat leidt onvermijdelijk tot slachtoffers. Zo versleet de gemeente al heel wat burgemeesters. De huidige burgemeester Boerma zit al bijna een jaar ziek thuis.

Of dat nu kwam door de schimpscheuten die haar ten deel vielen of door de doodskist die ze op een morgen voor haar huis aantrof, laten de informateurs in het midden. Ook waarnemend burgemeester A. Frankfort kreeg het aan de stok met een van de wethouders. Frankfort heeft inmiddels laten weten per 1 mei op te stappen.

In 2010 vertrok er een wethouder die vanwege alle commotie nog niet is vervangen. Bovendien zit het tussen bestuurders en ambtenaren niet goed. Wethouders laten ambtenaren links liggen en die laatste groep voelt zich lang niet altijd veilig.

De Cloe en Korsten doen talloze aanbevelingen om de situatie aan te pakken. „Er zijn diverse problemen; er zijn ook meer oplossingen”, analyseerde Korsten gisteravond. De deskundigen adviseerden de wethouders om hun functie beschikbaar te stellen, zodat externe formateurs een nieuw college kunnen vormen.

Als het aan de informateurs ligt, komt er in Maasdriel een noodkabinet met een zo breed mogelijke basis. Eigenlijk zou het CDA als grootste fractie daarvan deel moeten uitmaken, al is de bestaande coalitie daar niet enthousiast over.

Daarnaast vragen de informateurs om ruimte voor jonge raadsleden. Die worden nu gekneveld door de ‘oude hap’. „Dat vinden ze ongemakkelijk”, aldus Korsten, die langzittende raadsleden de suggestie deed na te denken over een mogelijk vertrek. „Niemand is onmisbaar.”

Beide deskundigen adviseren om nog geen ‘gewone’ burgemeester te benoemen. „Die kan nog niet zonder risico aan de slag.” Ze stellen voor om tijdelijk een ”bestuursschout” aan te stellen, met steun van Cornielje en Donner. Zo’n functionaris met bijzondere bevoegdheden kwam voor het laatst in actie in de jaren vijftig in het Groningse Finsterwolde.

Toch zien de deskundigen liefst dat de bestuursschout niet nodig is. „Zo iemand breekt de lokale democratie af”, vond Korsten. Maar dat betekent wel dat Maasdriel snel „zelfreinigend vermogen” moet vertonen. „Dit gaat niet vanzelf over. U wordt scherp in de gaten gehouden. Dit is uw laatste kans.” Ook herindeling met Zaltbommel is een optie als de situatie niet verbetert. Korsten: „Ik zou het laten bij ambtelijke samenwerking. Zaltbommel staat nog niet te springen om uw kwaliteiten binnen te halen.”

De bestuurlijke malaise in Maasdriel kwam in 2010 aan het licht toen bleek dat wethouder Verachtert in verkiezingstijd adresgegevens uit de gemeentelijke administratie gebruikte om kiezers te benaderen. GroenLinks en CDA dienden protest in bij burgemeester Boerma. Die informeerde daarop het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.