SP en GroenLinks roken zaterdag meteen bloed. Wat?! Had theoloog Oosterhuis in het EO-tv-programma Blauw Bloed beweerd dat de kersttoespraak van de koningin door het kabinet „zwaar gecensureerd” is, om te voorkomen dat Hare Majesteit gedoogpartner Wilders te zeer tegen de schenen schopt? Had de vorstin inderdaad „allerlei dingen niet kunnen zeggen die ze wel wilde zeggen, omdat de PVV het er niet mee eens zou zijn”? Dat moet Rutte de Kamer dan maar eens uitleggen, vonden de linkse oppositiefracties.

Oosterhuis heeft zijn uitspraken inmiddels, via een gisteren uitgegeven verklaring, nader toegelicht. „Natuurlijk heeft koningin Beatrix dat niet zo gezegd of gesuggereerd; het is mijn persoonlijke interpretatie en beleving.”

Maar zo „natuurlijk” is dat niet. Oosterhuis, die het woord voerde bij de begrafenis van prins Claus, geldt als een huisvriend van de Oranjes. Dat de vrijzinnige priester, die qua maatschappijvisie met de koningin zeer eensgeestes is, close met haar is, bleek nog onlangs toen hij samen met haar het multireligieus centrum De Nieuwe Liefde in Amsterdam opende. Laat hij nu net bij die gelegenheid door het programma Blauw Bloed zijn geïnterviewd en zijn uitlatingen over het „zwaar censureren” van de kersttoespraak hebben gedaan…

Door de koningin aan Oosterhuis meegedeeld of niet; dát Rutte zich deze keer intensief met de kersttoespraak van Beatrix heeft bemoeid, ligt voor de hand. In die kersttoespraken mag de vorstin dan verhoudingsgewijs veel ruimte hebben om een persoonlijk accent te leggen, dat neemt niet weg dat ook deze redevoeringen onder de ministeriële verantwoordelijkheid vallen.

Er zal de premier ongetwijfeld veel aan gelegen zijn geweest om de situatie van 2007, toen Wilders publiekelijk felle kritiek uitte op de koninklijke kersttoespraak en concludeerde dat Beatrix „als een haas” de regering moest verlaten, ditmaal te voorkomen. Dat dit de premier niet geheel gelukt is, is een andere zaak. De koningin sprak op 25 december vorig jaar immers wel degelijk onverbloemd over „het gevaar dat verschillen worden uitvergroot” en „muren van tegenstellingen worden opgetrokken.” En Wilders liet ook dit keer wel degelijk weten over die verwijzingen naar zijn beweging not amused te zijn.

Wat van het hele akkefietje vooral blijft hangen, is dat nog eens is herbevestigd, vanuit de kring van intimi van de majesteit, dat de vorstin grote moeite heeft met de PVV en dus ook met de eind vorig jaar door Rutte, Verhagen en Wilders gekozen gedoogconstructie. En dat zij staatsrechtelijk slechts minimale ruimte heeft haar om onbehagen te uiten.