Moeizame machtsoverdracht Egypte
CAIRO (ANP) – De Egyptische president Hosni Mubarak is al bijna dertig jaar aan de macht met een stelsel dat preventief de oppositie uitschakelt. In 2007 nog wijzigde de regering Mubarak even 34 grondwetsartikelen om de greep op het land nog verder te verstevigen. De president is oppermachtig, iemand die hem vervangt niet.
De meeste Egyptenaren lijken het er over eens dat er eindelijk vrije verkiezingen moeten komen. Maar dat is volgens de bestaande wetten niet mogelijk tenzij Mubarak zelf hervormingen afkondigt of cruciale bevoegdheden overdraagt voor hij aftreedt als president .
Wanneer Mubarak aftreedt of niet meer op zijn post terugkeert, wordt hij vervangen door de voorzitter van het parlement, Ahmed Fathi Sorour, of bij diens afwezigheid de voorzitter van het Hooggerechtshof. Wanneer de president tijdelijk zijn functie niet kan uitoefenen, bijvoorbeeld door ziekte, dan wordt hij vervangen door de vicepresident, sinds 29 januari Omar Suleiman.
De plaatsvervanger van de president heeft beperkte bevoegdheden en daarom moet binnen zestig dagen een nieuwe president gekozen. De plaatsvervanger kan geen grondwetswijzigingen doorvoeren, het parlement naar huis sturen of de regering ontslaan. Dat zou tot gevolg hebben dat de eerstvolgende verkiezingen worden gehouden op basis van de huidige wetgeving. Dan kunnen zich geen serieuze kandidaten aandienen om het op te nemen tegen de NDP, Mubaraks apparaat van de Nationaal Democratische Partij.
Voor een geöliede machtsoverdracht die volgens de regels verloopt, moet Mubarak dus eerst zelf decreten tekenen die het stelsel wijzigen of hij zijn macht daartoe overdragen. Hij deed dat eerder tijdens ziekte in 2004 en in 2009. Toen was de premier zijn plaatsvervanger, want er was geen vicepresident benoemd. Ook zou Mubarak als president de noodtoestand kunnen opheffen en de vrijlating bevelen van mensen die in administratieve detentie worden gehouden zonder ergens van te zijn beschuldigd. Dat lot ondergaan duizenden.
De huidige grondwet bepaalt dat onafhankelijke kandidaten alleen kunnen meedoen wanneer de steun hebben van 250 gekozen gezagsdragers onder wie zestig parlementsleden uit de Egyptische Tweede Kamer. Die is nu vrijwel compleet in handen van afgevaardigden van de NDP. Voorts heeft Mubarak in 2007 controle over de stembusgang van de rechterlijke macht afgeschaft. Hij heeft daarnaast in de wet verankerd dat het parlement het laatste woord heeft over wie er verkiesbaar is.
De meeste Egyptenaren willen naast een wettelijk kader dat eerlijke verkiezingen waarborgt, ook een maximum van twee voor het aantal ambtstermijnen van een president en veel minder macht voor de president.