Dag 17: onrust in Egypte
De Egyptische president Hosni Mubarak treedt nog niet af. Dat zei hij in een toespraak donderdagavond. Wel zei hij meer bevoegdheden aan Suleiman over te dragen. De menigte demonstranten op het Tahrirplein in Caïro reageert woedend op de speech. De onrust in Egypte houdt aan, dag 17 alweer.
23:39 uur – EU-buitenlandchef Catherine Ashton heeft donderdag haar steun uitgesproken voor de demonstranten in Egypte, in een eerste reactie op de televisietoespraak van president Hosni Mubarak. „De tijd voor verandering is nu”, liet ze in een verklaring weten. Volgens Ashton is het aan de Egyptenaren „om te bepalen of de maatregelen die president Mubarak heeft aangekondigd, tegemoetkomen aan hun verwachtingen en hoop.” De EU-buitenlandchef pleit verder voor „een ordelijke en onomkeerbare overgang naar democratie en vrije en eerlijke verkiezingen.” De noodtoestand in Egypte, die al sinds 1981 van kracht is, moet volgens haar zo snel mogelijk worden opgeheven.
23:28 uur – Prominent oppositiefiguur Mohamed ElBaradei twittert: „Egypte zal exploderen. Het leger moet het land nu redden.”
23:25 uur – Lees hier op de website van The Washington Post een in het Engels vertaald transcript van Mubaraks volledige toespraak.
23:07 uur – Op en om het Tahrirplein is het onrustig. Commentatoren op al-Jazeera spreken de verwachting uit dat de protesten zich de komende dagen zullen verharden, in reactie op de voor de demonstranten teleurstellende toespraak van Mubarak.
23:05 uur – Robert Danin, analist uit Washington, tegenover de BBC World Service: „Het lijkt erop dat er achter de schermen een krachtenspel plaatsvindt tussen het leger en de president. Het is bizar dat de president met deze speech komt, uitgerekend op de dag voorafgaand aan de vrijdag, traditioneel de dag waarop in de Arabische wereld de meeste protesten plaatsvinden. Morgen kon wel eens een heftige dag worden.”
22:59 uur – Militair expert Ali Shukri, verbonden aan de universiteit van Oxford, spreekt tegenover de BBC World Service de verwachting uit dat het leger nu de kant van de regering zal kiezen en Mubarak tot het einde toe zal steunen. „Ik denk dat we dichtbij het moment zijn dat het leger een keuze gaat maken.”
22:55 uur – Het Witte Huis meldt dat de Amerikaanse president Obama vanavond nog spreekt met zijn veiligheidscomité.
22:46 uur – Diverse commentatoren op al-Jazeera voorspellen vrijdag na het vrijdaggebed massale demonstraties, in reactie op de teleurstellende toespraak van Mubarak.
22:45 uur – Ehud Barak, de Israëlische minister van Defensie reageert tegenover al-Jazeera: “Het is aan het Egyptische volk om een manier te vinden om uit deze crisis te komen, volgens hun eigen grondwet. Ik denk dat wij niet moeten pretenderen dat wij belangrijker zijn voor het Egyptische volk dan zijzelf.”
22:38 uur – Suleiman: „Jongeren van Egypte, ga naar huis, ga weer aan het werk. Dit land heeft jullie inzet nodig. Luister niet naar de sateliettelevisie, die slechts tweedracht wil zaaien. Luister alleen naar je eigen geweten. We zullen geen chaos tolereren. Laten we samenwerken om uit deze crisis te komen.”
22:35 uur – Suleiman roept de betogers op verantwoordelijk te handelen. „De jongeren van de 25-januari-beweging hebben eisen, wij hebben het proces ingezet om aan deze eisen tegemoet te komen. Ik heb de verantwoordelijk gekregen om de veiligheid van Egypte te garanderen en het normale leven te herstellen. We hebben de deur opengezet voor de dialoog. De deuren staan open voor meer dialoog om te beantwoorden aan de meeste van de eisen. Wat de president heeft beloofd is bewijs dat hij zich bewust is van de eisen van het volk. Hij plaatst het belang van Egypte boven alles.”
22:34 uur – Nu vicepresident Suleiman op tv.
22:32 uur – CNN meldt dat demonstranten op weg zijn naar het presidentieel paleis. Volgens al-Jazeera zou een woedende menigte zich naar het gebouw van de staatstelevisie begeven.
22:30 uur – Verbijsterd en zwaar teleurgesteld. Zo reageerde de woordvoerder van de Algemene Vereniging van Egyptische Organisaties in Nederland donderdagavond op de toespraak van president Mubarak. „Dit hadden we niet verwacht en dit is niet goed voor het volk. De man is hardleers.” Volgens Farouk zullen de protesten in Egypte gewoon doorgaan. Hij vermoedt dat het leger zich daarbij passief zal houden. „Je zag op de tv-beelden dat mensen hun schoenen in de handen hadden. Dat betekent dat hij zal worden geslagen.”
22:27 uur – Lina Wardani, journaliste van de krant al-Ahram vertelt tegen de BBC: „Er heerst een ongelofelijke teleurstelling op het Tahrirplein. Dit was niet de toespraak waar het land op wachtte, en het was zeker niet de speech waar de demonstranten op Tahrir op wachtten. Er heerst verwarring. Veel mensen lopen teleurgesteld weg van het plein, anderen melden dat ze hun bed op zoeken om morgen weer terug te komen voor nieuwe, langdurige protesten.”
22:21 uur – Al-Jazeera bevestigt het nogmaals: Mubarak blijft aan tot de verkiezingen van september en zal geen buitenlandse inmenging dulden.
22:18 uur – De menigte is woedend, zwaait massaal met schoenen in de lucht. Sommigen willen optrekken naar het presidentieel paleis.
22:16 uur – Ook al-Jazeera meldt nu dat Mubarak niet van plan lijkt voortijdig op te stappen.
22:10 uur – RD-buitenlandredacteur Evert van Vlastuin: „Mubarak blijft dus! Hij verklaarde minutenlang zijn liefde aan Egypte, het “begin en eind” van zijn leven. Voor de mensen op het plein ongetwijfeld een teleurstellende mededeling. Ook verwarrend wellicht, gezien ook hun liefde tot het land. Toch belooft Mubarak een vreedzame overgang. Die wil hij „van minuut tot minuut” begeleiden. Voor mensen die van buiten af naar Egypte kijken, misschien ook wel weer geruststellend. De koerswijziging is nu definitief. Maar de revolutie is vooralsnog beteugeld. Mubaraks krachten zijn nog niet gebroken.”
22:05 uur – Mubarak: „Mijn mooiste moment was toen ik de Egyptische vlag mocht opsteken boven de Sinaï-woestijn. Ik heb nooit gezocht naar roem of macht. Ik heb besloten een deel van mijn verantwoordelijkheden over te dragen aan vicepresident Omar Suleiman. Wij Egyptenaren zullen bewijzen dat wij kunnen beantwoorden aan de eisen van de bevolking, door dialoog. En dat wij niet beantwoorden aan eisen vanuit het buitenland. Ik heb voor dit land geleefd, haar belangen beschermd. Egypte komt boven alles. Ik blijf aan totdat mijn plichten zijn vervuld. Moge God Egypte beschermen.”
22:01 uur – Op het Tahrirplein klinkt luid gejoel. De demonstranten zijn duidelijk niet tevreden met de toespraak van Mubarak en roepen om zijn vertrek.
21:59 uur – Mubarak: „Maar de eis om artikel 179 (noodwet) te schrappen kan pas voldaan worden als de tijd daar rijp voor is. Dit moment is niet gerelateerd aan Hosni Mubarak. Het gaat om Egypte. De huidige situatie en de toekomst. Egypte gaat door een moeilijke tijd, we kunnen niet toestaan dat dit langer duurt. De jongeren van de Januari-25-beweging zullen de eerste zijn die de consequenties van deze crisis voelen. We willen dat Egypte weer wordt zoals het was. Ik was nog jong toen ik in het leger leerde wat loyaliteit was. En liefde voor dit land.”
21:57 uur – Mubarak: „Ik beloof een snel onderzoek en vervolging van de verantwoordelijken. We hebben een commite voor grondwettelijke hervormingen ingesteld. Ik heb besloten om zes artikelen aan te passen. We hebben ook een artikel geschrapt, waardoor het makkelijker is om kandidaat te stellen voor het presidentschap van Egypte. We zullen de noodzakelijke wijzigingen doorvoeren.”
21:55 uur – Mubarak: „Aan deze dialoog zullen ook de jongeren deelnemen die deze beweging aanvoeren. We hebben een tijdpad om uit deze crisis te geraken, tot aan de verkiezingen in september. We zijn reeds gesprekken begonnen voor grondwettelijke hervormingen. We hebben veel martelaren verloren. Het heeft onze harten pijn gedaan.”
21:53 uur – Mubarak: „Ik heb dit land meer dan zestig jaar gediend. Ik zal mijn verantwoordelijkheid nemen in het beschermen van dit land totdat de volgende president mijn taken zal overnemen. Ik zal mijn beloften houden totdat Egypte veilig op zijn bestemming is aangekomen. Er zal een transparante dialoog zijn met alle partijen.”
21:51 uur – Mubarak: „Jullie eisen zijn gerechtvaardigd. Ik moet die beantwoorden, maar ik duld geen buitenlandse inmenging. Ik stel mij niet opnieuw verkiesbaar. Ik zal mij inzetten voor eerlijke verkiezingen.”
21:47 uur – Mubarak: „Ik spreek vandaag tot de jeugd van Egypte op het Tahrirplein en elders in het land. Ik ben trots op u die roept om verandering. Ik spreek uit grond van mijn hart, ik ben deel van Egypte en het bloed van de martelen is niet verspild. Mijn hart is gebroken door het geweld tegen de demonstranten. Ik ben volledig bereid om tegemoet te komen aan jullie eisen.”
21:46 uur – Mubarak live!
21:32 uur – RD-journalist Evert van Vlastuin: „Op het plein in Caïro wordt de overwinning al gevierd. Dat trekt natuurlijk nog steeds grotere massa’s aan. Men verwacht dat er wat te vieren valt. Als dit toch allemaal anders loopt en er geen historische toespraak van Mubarak komt, kan de opgewonden energie van zo’n grote massa natuurlijk makkelijk omslaan in een strooptocht. Deze mensen zijn nu dronken van vreugde, maar als ze niet krijgen wat ze hebben willen (namelijk het di-rec-te aftreden van Mubarak), kan het nog heel spannend worden.”
21:17 uur – Prominent oppositiefiguur Mohamed ElBaradei twittert: “Ik volg de situatie op de voet. We zijn er bijna.”
21:14 uur – RD-buitenlandredacteur Evert van Vlastuin: „In afwachting van de toespraak van Mubarak floreert overal de speculatie. Er zijn analisten die stellen dat dit een coup van het leger is, andere zijn veel positiever. Deze speculatie bloeit bij gebrek aan kennis van de feiten. We weten niet eens of Mubarak nog wel in de hoofdstad is, of de toespraak rechtstreeks zal zijn, of misschien zelfs een op band staat die woensdag al is opgenomen. Voordat we definitief iets kunnen zeggen, zullen we dus moeten weten wat de feiten zijn.
Eind vorige week leek het protest wat in te zakken. Het nieuwe en het opwindende was er wat af. Maar toch hebben de kerngroepen blijkbaar kans gezien de zaak warm te houden en mensen tot staken te bewegen. Bovendien heerste breed in de samenleving het gevoel dat men “beet” had. Dat smaakt naar meer. Het is net als met een hondje dat aan een tapijt trekt: Zodra er één klein draadje los is, zal hij verder blijven trekken tot het hele kleedje aan flarden ligt.
Bovendien is er voor de harde kern van de protesteerders geen weg terug meer. Ze zijn uitgebreid gefilmd door de veiligheidsdiensten. Als Mubarak de zaak zou willen terugdraaien, zouden zij hun leven wellicht slijten in een isoleercel. Daarom kiezen ze ervoor vol te houden.”
21:05 uur – Uit duizenden en duizenden kelen klinkt ”Weg met Mubarak! Weg met Mubarak!”
21:04 uur – De speech van Mubarak is nog niet begonnen. De spanning stijgt.
20:54 uur – Kort voordat Mubarak naar verwachting het land zal toespreken, verklaart de Egyptische minister van Informatie tegenover persbureau Reuters dat Mubarak “absoluut niet zal aftreden.”
20:45 uur – Over een kwartier spreekt Mubarak naar verwachting het volk toe.
20:44 uur – Roel Geeraerdts, Midden-Oostencorrespondent van RTL twittert: „Sta naast een man met een jongetje van 3 jaar op zn schouders met vlaggetje van Egyptische vlag in zijn hand. Ze zingen dat Mubarak weg moet.”
20:43 uur – Peter Feaver, analist van het Amerikaanse tijdschrift Foreign Policy duidt de ontwikkelingen in Egypte als een coup van het leger. „Vergaderen zónder Mubarak en vervolgens een verklaring afgeven waarin de demonstranten wordt gemeld dat vandaag nog aan alle eisen zal worden voldaan; dat kunnen we duiden als een staatsgreep. De exacte afspraken over de machtsverdeling zijn nog onduidelijk, wellicht zelfs voor de coupleiders. Het is zeker mogelijk dat vicepresident Suleiman aanblijft als staatshoofd. Hij zou ook zelf de coupleider kunnen zijn.”
20:37 uur – De Canadese journaliste Nahlah Ayed twittert dat de menigte op het Tahrirplein blijft groeien. Ze ziet ook veel kinderen.
20:29 uur – De Egyptische staatstelevisie toont opmerkelijk genoeg dezelfde livebeelden van de massale demonstraties als de onafhankelijke Arabische nieuwszender al-Jazeera. Dat is voor het eerst sinds de protesten begonnen.
20:28 uur – Wael Ghonim twittert dat hij onderweg is naar het Tahrirplein. De regionale marketingdirecteur van Google werd dinsdag na twaalf dagen hechtenis vrijgelaten. Hij groeide uit tot een van de gezichten van de Egyptische revolutie.
20:19 uur – BBC-verslaggever Paul Adams in Caïro tekent de sfeer op het Tahrirplein: „Het lijkt een beetje op een popconcert, vlak voordat de band op het podium komt.”
20:09 uur – Wereldomroepverslaggever Hans Jaap Melissen vertelt tegenover het NOS-journaal dat de demonstranten op het Tahrirplein de ontwikkelingen scherp in de gaten houden via televisies die her en der staan opgesteld, via internet en mobiele telefoons.
20:04 uur – Onbekende bronnen hebben tegenover tv-zender al-Arabiya verklaard dat het leger met geweld een einde zal maken aan de protesten als de anti-regeringsdemonstranten weigeren om vicepresident Suleiman te accepteren als opvolger van Mubarak.
20:01 uur – Ook in de tweede stad van Egypte, de havenstad Alexandrië, is de sfeer opgetogen. Demonstrant Ahmed Abdul Azim tegenover al-Jazeera: “We staan voor de poorten van de overwinning.”
19:55 uur – De Egyptische blogger Sandmonkey twittert dat elke centimeter op het Tahrirplein in Caïro bezet is.
19:54 uur – Volgens de tv-zender al-Arabiya zal Mubarak na vanavond verhuizen naar zijn paleis in Sharm el Sheik, waarna hij op enig moment om gezondheidsredenen naar Duitsland zal verhuizen.
19:46 uur – De woordvoerder van het Witte Huis, Robert Gibbs, heeft tegenover NBC News verklaard dat Obama niet wil vooruitlopen op de verwachte toespraak van president Mubarak.
19:44 uur – Obama laat het bij een enkele opmerking over de situatie in Egypte. Hij vervolgt zijn persconferentie over economische groei in de Verenigde Staten.
19:39 uur – Obama: „We volgen gebeurtenissen in Egypte op de voet. We zijn getuige van historische gebeurtenissen. Er vinden momenteel veranderingen plaats omdat Egyptische volk verandering eist.”
19:38 uur – Obama is begonnen aan zijn toespraak, tijdens zijn bezoek aan de staat Michigan. Naar verwachting zal hij ook ingaan op de situatie in Egypte.
19:31 uur – Volgens al-Jazeera hebben de belangrijke nieuwsnetwerken sms’jes ontvangen van de Egyptische legerleiding. In de sms meldt de legerleiding dat zij „de situatie bestudeert” en spoedig met „een belangrijke mededeling voor de bevolking” komt.
19:26 uur – De Amerikaanse president Barack Obama geeft rond 19.30 uur een verklaring op televisie.
19:24 uur – De Egyptische staatstelevisie meldt dat president Mubarak zijn ontmoeting met vicepresident Omar Suleiman heeft beëindigd. Mubarak zou nu in gesprek zijn met premier Ahmed Shafiq.
19:24 uur – De straten rond het Tahrirplein in Caïro staan vol met demonstranten die zwaaiend met vlaggen een voorschot namen op de verwachte overwinning. „Het volk heeft het regime ten val gebracht”, zong de menigte. „Het volk en het leger zullen de reis volbrengen.”
19:22 uur – De Israëlische premier Netanyahu heeft op de Israëlische radio de hoop uitgesproken dat de opvolger van Mubarak het vredesverdrag met zijn land zal blijven naleven, meldt al-Jazeera.
19:18 uur – De politie heeft zich teruggetrokken van het Tahrirplein om zich „voor te bereiden op elk mogelijk scenario” als Mubarak een toespraak houdt. Dat meldt Richard Engel van NBC News vanuit Caïro.
19:05 uur – Staatstelevisie Nile TV meldt dat Mubarak het land al heeft verlaten en dat de toespraak die donderdagavond wordt uitgezonden woensdag al is opgenomen.
19:02 uur – De Verenigde Staten zorgen ervoor dat politieke veranderingen aan de grenzen met Israël, zoals in Egypte, geen nieuwe gevaren opleveren voor Israël. Dat heeft de Amerikaanse onderminister van buitenlandse zaken James Steinberg donderdag gezegd tijdens een bespreking over Egypte en Libanon in het Huis van Afgevaardigden. Dat meldt het AP.
19:00 uur – De Egyptische president Mubarak spreekt het volk naar verwachting over een half uur toe.
18:50 uur – Anglicaans priester Jos Strengholt, die in Caïro woont, op Radio 1: „Ik ga niet naar het Tahrirplein. Het wordt een lange nacht daar. Morgen moet ik weer werken.”
18:48 uur – Reuters: Drie decennia in beeld.
18:43 uur – Wereldomroepjournalist Hans Jaap Melissen in Caïro op Radio 1: „Er heerst scepsis onder de demonstranten in Caïro. Ze eten, maken muziek en dansen.”
18:42 uur – Het afscheid van de Egyptische president Hosni Mubarak lijkt nabij. Klik hier voor een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen vanaf 17 januari.
18:40 uur – De Amerikaanse president Barack Obama heeft donderdag gezegd dat „we moeten wachten en kijken” hoe de stormachtige ontwikkelingen in Egypte verlopen.
18:38 uur – Een correspondent van tv-zender al-Arabiya zegt dat Mubarak niet af zal treden, maar dat hij alleen zijn taken zal overdragen aan anderen.
18:29 uur – „Revolutie 2.0: missie volbracht” - Wael Ghonim via Twitter. Hij groeide de afgelopen dagen uit tot het gezicht van de volksopstand in Egypte. Op internetsites als Facebook had de 30-jarige manager van Google opgeroepen tot protesten tegen president Mubarak.
18:26 uur – De grootste oppositiebeweging in Egypte, de Moslimbroederschap, vreest dat de strijdkrachten een militaire staatsgreep beramen. Dat heeft een vooraanstaand lid van de islamitische organisatie donderdag gezegd. „Het lijkt op een militaire coup, ik voel bezorgdheid en angst”, zei Essam al-Erian tegen persbureau Reuters. „Het probleem zit niet bij de president maar bij het regime.”
18:24 uur – De Egyptische staatstelevisie laat beelden zien van president Mubarak die vice-president Suleiman ontvangt.
18:17 uur – De Egyptische krant Al-Yawn Al-Sabi zegt op basis van „welingelichte bronnen” dat Mubarak vanavond om 22:00 uur plaatselijke tijd (21:00 uur in Nederland) via de TV het volk gaat toespreken. Dat meldt de BBC. Andere bronnen spreken van 19:30 uur (Nederlandse tijd).
18:12 uur – De menigte op het centrale Tahrirplein in de hoofdstad Caïro is in afwachting van een verklaring die president Hosni Mubarak naar verwachting donderdagavond zal afleggen. Na de bekendmaking steeg een luid gejuich op van het Tahrirplein, dat de afgelopen weken het epicentrum was van de breed gedragen volksopstand. Hoewel nog niet vaststaat dat Mubarak daadwerkelijk aftreedt, zijn velen ervan overtuigd dat zijn dagen als staatshoofd zijn geteld.
18.05 uur - Volgens Al Jazeera zijn er al 3 miljoen mensen op en rond Tahrirplein gesignaleerd.
18.00 uur - Er circuleren namen van vijf mogelijke opvolgers van Mubarak: Omar Suleiman, generaal Sami Hafez Enan, Mohammed ElBaradei, Amr Moussa en Ahmed Fathi Sorour.
17.46 uur - Verslaggever Hans Jaap Melissen van de Wereldomroep bevraagt Egyptenaren op het Tahrirplein in Caïro. Er is hoop, maar de snel groeiende menigte wacht vooral de toespraak van Mubarak af. Eerst zien, dan geloven, lijkt het motto te zijn.
17.40 uur - Een nieuwe sterke man in Egypte maakt geen schijn van kans zonder de steun van het leger, legt NOS-correspondent Mustafa Oukbih op televisie. De zittende vice-president Omar Suleiman lijkt een kans te krijgen. Hij wordt -min of meer- vertrouwd door de Verenigde Staten.
17.36 uur - Volgens persbureau Reuters zal de Egyptische president Mubarak vanavond de natie toespreken vanuit zijn paleis in Caïro.
17.30 uur - Het is zeer waarschijnlijk dat de Egyptische president Hosni Mubarak donderdagavond aftreedt. Dat heeft Leon Panetta, het hoofd van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA, gezegd tijdens een hoorzitting in het Congres.
17.20 uur - Egypte-kenner Jaco Stoop op twitter: Aftreden Mubarak is sluwe zet van het regime om status quo te handhaven. Grondwet kan niet gewijzigd worden voor de verkiezingen.
17.19 uur - De Egyptische legertop liet in een verklaring op de staatstelevisie weten dat „alle eisen” van de demonstranten zullen worden ingewilligd. De 82-jarige Mubarak is sinds 1981 aan de macht in Egypte. De afgelopen weken gingen honderdduizenden Egyptenaren de straat op om zijn aftreden te eisen. Mubarak liet eerder al weten zich niet beschikbaar te stellen voor herverkiezing in september. Ook kondigde hij democratische hervormingen aan, maar dat was niet genoeg voor de demonstranten.
17.10 uur - De hoge militaire raad is al de hele dag bijeen. Volgens het Egyptische staatspersbureau MENA bespreken zij de noodzakelijke maatregelen om de natie te beschermen. Op televisiebeelden van de bijeenkomst was Mubarak niet te zien, terwijl hij de opperbevelhebber van het leger is.
17.05 uur - De Amerikaanse omroep NBC meldde dat Mubarak donderdagavond zijn aftreden bekend zal maken. NBC zegt zich te baseren op een hooggeplaatste bron binnen het kantoor van de president. Het nieuwe staatshoofd wordt vicepresident Omar Suleiman. Een tweede bron bevestigde dit verhaal, aldus NBC.
17.00 uur - Na de bekendmaking steeg een luid gejuich op van Tahrirplein , hoewel nog altijd niet zeker is dat Mubarak daadwerkelijk opstapt. Het leger liet verder weten dat het stappen heeft gezet om de openbare veiligheid te waarborgen, zonder nader te verklaren wat die maatregelen precies behelzen.
16.50 uur - De Egyptische legertop liet in een verklaring op de staatstelevisie weten dat „alle eisen” van de demonstranten zullen worden ingewilligd. De belangrijkste eis van de betogers die al weken het Tahrirplein in de hoofdstad Caïro bezet houden, is het vertrek van Mubarak.