Het nieuwe kabinet zal ervoor zorgen dat het inkomen van jonge WAO’ers op peil blijft, verzekerden CDA-leider Balkenende en D66-fractievoorzitter Dittrich dinsdag. Opvallend was dat VVD-leider Zalm zich daar in het debat niet achter schaarde.

De oppositiepartijen liepen te hoop tegen het voornemen van het nieuwe kabinet om alle WAO’ers jonger dan 45 jaar (ruim 200.000) in 2005 te herkeuren aan de hand van strengere criteria. De toekomstige coalitiepartijen CDA, VVD en D66 vinden het een „sociale maatregel”, omdat het de bedoeling is de WAO’ers aan het werk te krijgen.

Het nieuwe criterium voor een WAO-uitkering is dat er minstens vijf jaar sprake moet zijn van arbeidsongeschiktheid. De meeste jonge WAO’ers zullen daar niet aan voldoen en moeten dus aan het werk. PvdA, SP, GroenLinks en de ChristenUnie verwachten dat ze geen baan vinden en rechtstreeks in de bijstand belanden, die minder hoog is dan de WAO-uitkering.

Balkenende maakte duidelijk dat het kabinet niet zal tornen aan het strengere criterium, maar zegde toe dat de huidige WAO’ers „niet automatisch” naar de bijstand vloeien. Als ze volledig aan het werk gaan, hebben ze geen extraatje nodig, maar als ze gedeeltelijk aan de slag gaan, zal de overheid ervoor zorgen dat het inkomen wordt aangevuld tot het niveau van de genoten WAO-uitkering. Ex-WAO’ers die niet aan de bak komen, krijgen een iets hogere uitkering dan de bijstand.

ChristenUnie en SGP spraken dinsdag hun waardering uit voor het feit dat de wensen die zij enkele weken terug bij de informateurs op tafel legden, terug zijn te vinden in het hoofdlijnenakkoord van CDA, VVD en D66. Het gaat dan onder meer om een evaluatie van de abortuswet en de euthanasiewet en om ruimte voor gewetensbezwaarde ambtenaren om geen homohuwelijk te hoeven sluiten.

CU-leider Rouvoet stelde met teleurstelling vast dat het hoofdlijnenakkoord alleen rept van extra aandacht voor de palliatieve zorg en niet van extra geld dat het nieuwe kabinet voor dit beleidsonderdeel zou uittrekken. Dat extra geld is destijds wel tussen CDA, VVD, CU en SGP afgesproken. Een motie van Rouvoet om dit te herstellen, haalde het niet.

Het nieuwe kabinet moet voor volgende week donderdag, hemelvaartsdag, op het bordes staan, zei premier en CDA-leider Balkenende vanmorgen in een persconferentie, nadat hij gisteravond door koningin Beatrix was gevraagd op te treden als formateur.

Balkenende voorspelde dat er meer vrouwelijke ministers zullen komen. „Anders zouden we een slecht figuur slaan.”

Als formateur sprak hij donderdag al met de informateurs Hoekstra en Korthals Altes en met de fractievoorzitters Verhagen (CDA), Zalm (VVD) en Dittrich (D66). Formeel is Verhagen nog vice-fractievoorzitter, maar de CDA-fractie maakte dinsdag bekend dat hij na Balkenendes vertrek naar het kabinet opnieuw de eerste man zal zijn.

De komende dagen zal Balkenende uitgebreide gesprekken voeren met alle kandidaat-bewindslieden. Dat geldt ook voor de ministers en staatssecretarissen die al in Balkenende I zaten. Naar aanleiding van de affaire rond LPF-politica Bijlhout, die vorig jaar slechts negen uur staatssecretaris voor Gezinszaken en Emancipatie was, is besloten de kandidaten nauwkeuriger te screenen.