De organisatie van de conferentie was in handen van het zogenaamde ”Comité voor de bestudering van de Reformatie in Polen en Midden- en Oost-Europa”. De recent opgerichte Poolse werkgroep heeft als doel Oost-Europese studenten en wetenschappers kennis te laten maken met de Reformatie.

Hoewel er in Polen eerder besloten studiebijeenkomsten over de Reformatie zijn belegd, vallen die in het niet bij het negendaagse congres, dat gisteren werd afgesloten. De conferentie, die plaatsvond in een gebouw van de universiteit van Warschau, trok ruim vijftig studenten en wetenschappers uit verschillende Oost-Europese landen. Ook enkele West-Europeanen, onder wie de Nederlander dr. W. J. van Asselt, waren aanwezig. Zij hielden een lezing.

Interesse

De belangstelling in Oost-Europa voor de Reformatie is groeiende, weet de Poolse theoloog Dariusz M. Brycko. „Steeds meer wetenschappers tonen interesse voor de sociale, intellectuele en vooral ook religieuze relaties die er bestaan tussen West- en Oost-Europa.”

Een terechte ontwikkeling, vindt hij. „Er is een groeiend besef dat, hoewel een aanzienlijk deel van de Oost-Europeanen nu rooms-katholiek is –wat zeker ook geldt voor Polen–, dat niet altijd zo is geweest. In de zestiende en zeventiende eeuw, en zelfs al eerder, leefden hier bekende theologen, zoals Johannes Hus, Johannes à Lasco en Johannes Macovius, die veel invloed hebben gehad op het ontstaan en verdere verloop van de Reformatie.”

Puritanisme

Brycko zelf houdt zich intensief bezig met het puritanisme. De theoloog kwam tijdens zijn studie voor het eerst in aanraking met deze hervormingsbeweging binnen het protestantisme. Nu draagt hij de boodschap van het puritanisme weer over op anderen.

De jonge theoloog participeert daarvoor onder meer in ”Tolle Lege”. Deze Amerikaans-Poolse stichting heeft als doel Poolse protestanten te onderwijzen in de reformatorische geloofsleer.

Een belangrijk middel daartoe is het publiceren van boeken, gelooft Brycko. In samenspraak met „Amerikaanse vrienden” heeft hij het boek ”Meet the Puritans” van de Amerikaanse predikant en theoloog dr. J. R. Beeke in het Pools vertaald. Het resultaat, ”Purytanie. Biografie i dziela”, werd woensdag op het congres in Warschau gepresenteerd.

De verwachtingen zijn hooggespannen. „Het boek is een uitstekende introductie op het puritanisme. Gezien de groeiende belangstelling voor de Reformatie en voor iemand als Jonathan Edwards, verwacht ik dat de studie in Polen goed wordt ontvangen.”

Adel

Een kleine 90 procent van de Poolse bevolking is op dit moment rooms-katholiek. Het aantal protestanten bedraagt slechts zo’n 0,3 procent.

In de zestiende eeuw waren er aanzienlijk meer protestanten in het land. Veel leden van de Poolse landadel voelden zich aangetrokken tot de Reformatie. Zij nodigden bijvoorbeeld Calvijn uit om hen te bezoeken. De Geneefse reformator sloeg het aanbod af. In plaats daarvan droeg hij zijn Bijbelcommentaar op de Hebreeënbrief op aan de Poolse koning.

Polen kende in de zestiende eeuw overigens ook zijn eigen reformator: Johannes à Lasco. Deze leerling van Calvijn was niet alleen actief in Polen, maar werkte eveneens geruime tijd in Londen en Emden, waar grote protestantse vluchtelingengemeenten waren ontstaan.

Ook in de zeventiende eeuw waren er invloedrijke Poolse reformatorische theologen. Bekend is vooral Johannes Macovius, die als professor verbonden was aan de universiteit in Franeker.