”At your service”. Inmiddels kennen we het allemaal. Het betekent: ”Tot uw dienst”. Daar kan echter van alles mee bedoeld worden. Betekent het: Wij doen wat u zeggen, mailt u het maar, zoals een inmiddels vrijwel vergane beweging propageerde?

Betekent het: Wij doen wat goed voor u is? Dat kan het ook betekenen. Ik herinner me dat de SGP een verkiezingsprogramma had met de titel ”Tot Uw dienst”, met een kapitale letter U. En dat is weer een andere dimensie.

In alle gevallen mag verwacht worden dat gezocht wordt naar wat het beste is voor ons land en onze inwoners. Hoewel dat streven naar wat het beste voor het land is, dat collectieve, veel minder zichtbaar is, omdat door de individualisering het politieke perspectief ook individualistischer is geworden. Er wordt vaker gevraagd en gezegd wat iets voor mij betekent of voor jou, dan wat het voor het land betekent. Die perspectiefwisseling geeft ook aan dat dienstbaarheid een nieuwe invulling moet krijgen, doordat de samenleving verandert.

Over individualisering gesproken, ik vond het aardig te lezen dat de nieuwe minister-president aangeeft met het nieuwe kabinet Nederland „de hand te willen reiken.” Daaruit spreekt toch iets collectiefs. Maar veel mooier vond ik wat ik in veel reacties op het laatst gehouden CDA-congres terughoorde: Ik ben niet vóór dit kabinet, maar ik stap niet uit de partij. Een heel mooi signaal van al die mensen, die dat zeiden. Er straalt uit: ik heb een mening, ik uit die nadrukkelijk, maar ik ben er niet alleen voor mezelf. We vormen, ongeacht de uitkomst, met elkaar die partij. Heel weinig individualistisch, heel collectief gedacht en gesproken. En door veel mensen bekeken.

At your service. Laat ik erover zeggen dat als het alleen de platte doorvertaling is van wat er gehoord wordt als een politicus zich omdraait, je in mijn ogen de kiezers tekortdoet.

Maar wat betekent dan dienstbaarheid in de politiek? Laat ik u enkele thema’s of voorbeelden schetsen uit de praktijk van een ChristenUnie-Statenlid in Zuid-Holland.

Om te wonen, te werken en te recreëren gebruiken we met elkaar steeds meer ruimte. Nationale Landschappen, zoals het Groene Hart en de Hoeksche Waard, zijn in de afgelopen jaren/decennia dichter bebouwd geraakt. Dat wordt af en toe stevig bekritiseerd, dat verlies aan groen en landschap ten faveure van bebouwing. Regelmatig staan we als provinciale politici voor de keuze of we groen, groen houden of groen ten dienste brengen van meer leefruimte voor de mensen. Mens, leefbaarheid, natuur en biodiversiteit strijden dan om de voorrang. Voor ons als christenpolitici dringt zich dan de vraag op: Hoe dienstbaar te zijn aan Gods schepping, die zowel mens, dier, water, lucht als land omvat? En hoe hier dan in te kiezen?

Een ander voorbeeld is gemeentelijke fusie, ook wel herindeling genoemd. De provincie heeft een belangrijke rol in het toezicht houden op het functioneren van gemeenten; hoe gemeenten er financieel voor staan, maar ook hoe zij in bestuurlijk opzicht functioneren. Gemeentelijke fusie is een thema dat bij heel dicht bij mensen kan staan. Het komt voor dat Gedeputeerde Staten, na overleg met betrokken besturen, tot het voorstel komen dat een aantal gemeenten moeten samengaan in één nieuwe gemeente.

In Zuid-Holland is dat nu actueel op het eiland Goeree-Overflakkee (Oostflakkee, Middelharnis, Dirksland en Goedereede); bij Gouda en Waddinxveen; bij Boskoop, Alphen aan den Rijn en Rijnwoude. Fusie is ook actueel bij de zes gemeenten in de Krimpenerwaard. En Bodegraven en Reewijk bouwen op dit moment aan één nieuwe gemeente. Hoe dan ook: een fusie van gemeenten roept vaak heel herkenbare emoties op, waarin de grote betrokkenheid bij de eigen buurt, dorp of stad doorklinkt. Dat geldt overigens niet alleen voor tegenstanders van een fusie, maar ook voor de voorstanders. En er is bij voorstellen voor herindeling vaak sprake van verdeelde meningen.

Wat betekent dan dienstbaar zijn? Het is een zoektocht naar wat goed is of wat het beste is voor de inwoners van betrokken gemeenten en hun toekomst en een zo breed mogelijke herkenning van een besluit daarover. Overigens wetend dat welke keuze je ook maakt, er altijd mensen zullen die je er niet blij mee maakt.

Windmolens zijn ook een goed voorbeeld waarin afwegingen scherp gemaakt moeten worden en tegenstellingen groot kunnen zijn. Energie besparen en schone energie opwekken zijn belangrijke thema’s die we allemaal herkennen. Maar ook het behoud van mooie natuur en open landschappen.

En ter vergelijking: toen ik ten strijde trok tegen een nieuw woud van hoogspanningsmasten tussen Wateringen en Beverwijk was het draagvlak groot om de masten ondergronds te krijgen. Ik onmoette aan alle kanten begrip voor mijn inzet. En nu gaat dat ook ten zuiden van Delft gelukkig lukken. Iedereen is het wel over eens: meer hoge masten erbij doet afbreuk aan de kwaliteit van het landschap, ook al zijn de nieuwe masten dan ranker vormgegeven. Dat ligt anders bij windmolens. Daar is de eensgezindheid minder groot. Terwijl ook de windmolens afsteken bij het open landschap en er hoog bovenuit steken (hoe verder landinwaarts, hoe hoger ze moeten zijn).

Kritiek op de plaatsing van windmolens roept echter ook de reactie op dat je dan zeker tegen schone energie bent. En hoe kan dat dan wel in een tijdperk waarin duurzaamheid steeds belangrijker wordt? Ook hier geldt dat dienstbaar zijn een zoektocht is naar wat het beste is voor nu en de toekomst. Het vergt een zorgvuldige afweging van onder andere milieu, duurzaamheid, landschap, uitzicht.

Wat is dienstbaar zijn? Hoe kunnen we als christenpolitici dienstbaar zijn aan Gods Schepping? Ik zei het al eerder: als dienstbaarheid alleen de platte doorvertaling is van wat er gehoord wordt als een politicus zich omdraait, doe je in mijn ogen de kiezers tekort. Dienstbaarheid is in mijn ogen ook leiderschap tonen en visie hebben op wat het beste is voor het land, de provincie of gemeente. Daarvoor zijn inzicht en wijsheid nodig, dat besef ik heel goed. Maar ook standvastigheid, zoeken naar draagvlak en meerderheden. Dat is ook dienstbaarheid aan de dag leggen.

Als je te lang onder de stolp van de Tweede Kamer blijft, ga je gewoon vinden, wat niet gewoon is, zegt Sjirk Kuiper, tot voor kort voorlichter van de ChristenUnie in de Tweede Kamer, in een afscheidsinterview. En als ik dan toch het meer persoonlijke niveau raak: zichtbaar zijn, je in de kijker spelen, gehoord worden, in alle hoeken van de sociale media aanwezig zijn, geciteerd worden, je foto groot afgedrukt. Als politici zijn we er allemaal gevoelig voor. En het wordt in de politieke omgeving erg gestimuleerd, bewust en onbewust. Gaat het dan om de politicus of om degene die de politicus te dienen heeft?

Voor mezelf sprekend: het is goed als ik als politicus met beide benen op de grond blijf, open ben, aanspreekbaar ben, gecorrigeerd word en als mij wijsheid gegeven wordt om zo dienstbaar te zijn.

Driewerf hoera voor elke politicus die in de dagelijkse strijd om aandacht en publiciteit juist authenticiteit en dienstbaarheid koestert als de kernwaarden en daar herkenbaar invulling aan kan geven. Moge God ons helpen zo te zijn.

De auteur is lid van Provinciale Staten van Zuid-Holland voor de ChristenUnie.