De Australische Noord-Koreakenner dr. Andrei Lankov wees er deze week op dat het dus niet om een groots opgezet partijcongres zal gaan, maar om een bescheiden partijconferentie. Het laatste partijcongres vond plaats in 1980, toen Kim Jong Il officieel als opvolger werd aangewezen van zijn in 1994 overleden vader Kim Il Sung. Partijconferenties vonden plaats in 1958 en 1966, ook die zijn dus tamelijk zeldzaam.

Na tientallen jaren stilte dachten de meeste waarnemers dat Kim Jong Il het partijcongres had afgeschaft, mede omdat vanwege het doorvoeren van het ”militairen eerst”-beleid de rol van de partij was verzwakt.

Nu zit er dan toch zo’n top aan te komen, en ook dat is begrijpelijk vanwege een omgekeerde trend: de partij en haar machtige ambtenarij stellen zich de laatste jaren veel assertiever op tegenover de militairen, ook al is het ”militairen eerst”-beleid nog altijd van kracht.

Waarom houdt de partij een conferentie en geen congres? Volgens Lankov houdt dat verband met de belabberde economische toestanden in het land. Het is namelijk gebruikelijk dat een partijcongres gepaard gaat met verspilling van geld aan cadeaus en extraatjes. Zo kregen in 1980 alle huismoeders vers fruit uitgedeeld, ambtenaren kregen een polshorloge, en de elite? Die kreeg een heuse koelkast van Japanse makelij.

Jaren later beklaagde Kim Il Sung zich bij diplomaten uit de Sovjet-Unie dat hij wel weer een congres wilde organiseren, maar dat hij daar vanwege de hoge kosten van afzag.

Wat kunnen we verwachten op de aanstaande partijconferentie? Lange toespraken, aldus Lankov, waarin ’s lands hoogste leider de prestaties van de partij bejubelt en de bewondering van het volk voor het regime beschrijft. Berucht was de toespraak van Kim Il Sung in 1956, die zes uur duurde. De teksten zijn saai en eentonig, maar tussen de regels door zullen wel degelijk belangrijke boodschappen zijn te beluisteren, verwacht Lankov. Hij voorspelt ook veel ontroering onder de toehoorders. Een hele zaal in tranen, dat is zeker te verwachten.

Overigens verwacht Lankov niet dat Kim Jong Il die toespraak zal houden; Kim is niet zo’n prater. Iemand die de komende jaren een belangrijke plaats achter hem zal gaan innemen, zal de honneurs waarnemen. Naast allerlei hints over toekomstig beleid, zal er ook een lange lijst van nieuw benoemde partijleden worden opgesomd, met benoemingen voor het politbureau, het centraal comité van de partij en tal van andere hoge posten.

De grote vraag is: Zal Kim Jong Un worden gepresenteerd als opvolger van Kim Jong Il?

Bekend is dat de 68-jarige Kim, die in 2008 een beroerte kreeg, sukkelt met zijn gezondheid, en dat hij zijn jongste zoon Kim Jung Un (27) als opvolger heeft gekozen. Om hem klaar te stomen voor het hoogste ambt zou zoon lief eerst door Kims zwager, Jang Song Thaek worden begeleid. Daartoe werd Jang onlangs tot tweede voorzitter van het hoogste orgaan van het land, de Nationale Defensie Commissie, benoemd.

De Oostenrijkse hoogleraar Oost-Aziatische Economie dr. 
Ruediger Frank verwacht niet dat Kim Jung Un op de partijconferentie wordt gepresenteerd. Dat is volgens hem meer iets voor een echt en groots opgezet partijcongres. Bovendien heeft Kim Jong Un nog niets van grote daden laten zien, waarmee hij zijn cv kan opvrolijken en vooral de militaire elite ervan kan overtuigen dat hij echt geschikt is als opvolger. Wordt hij wel naar voren geschoven, aldus Frank, dan gebeurt dat als lid van een team waarbinnen hij kan gaan werken aan zijn reputatie, als voorbereiding op zijn definitieve benoeming als opvolger van zijn vader.

Frank houdt er rekening mee dat er helemaal geen individu naar voren zal worden geschoven. Het land is bezig met overleven, en daarvoor is nodig dat Noord-Korea van een totalitaire staat een autoritaire staat wordt en dat is een staat met (iets) meer ruimte voor burgers. Alleen zo kan Noord-Korea nog overleven, is Franks overtuiging.

Het betekent wel dat het land een collectief bestuur krijgt, bijvoorbeeld in de gedaante van de toch al machtige Nationale Defensie Commissie, zonder dat een dictator daar nog bovenuit torent. Het collectief ontleent zijn gezag aan wijlen Kim Il Sung en aan diens opvolger Kim Jong Il, maar diens opvolger fungeert nog slechts als lid van het collectief. Inspiratie, visie en legitimiteit komen ook van deze twee Kims, maar dat staat verandering niet in de weg, aldus Frank. „Die twee hebben zo veel vage en 
tegenstrijdige dingen gezegd dat iedere koersverandering met hun uitspraken is te legitimeren”