De Fortuynisten leken dinsdag al hun spandoeken uit de kast te hebben getrokken. ”Levenslang”, schreeuwden de doeken aan de dranghekken rond de Bunker, de extra beveiligde rechtbank in Amsterdam-Osdorp. Of: ”Volkert, heb je je bedankbrief al gehad van Trix en de linkse kerk uit Den Haag?”

Groot was de teleurstelling toen rechtbankvoorzitter mr. F. Bauduin, bedaard als altijd, aan het eind van zijn vonnis met de strafmaat kwam: achttien jaar. Een enkele aanhanger op de publieke tribune, door glas gescheiden van de rechtszaal, liet de tranen de vrije loop. „Vuile schoft! We krijgen je nog wel!” schreeuwde een woedende vrouw.

Fortuyns broer Simon, in het dagelijks leven directeur van een enveloppenfabriek in Utrecht, is vooral teleurgesteld in de motivering van de rechtbank. Hij verbaast zich erover dat de rechters geloof hechten aan het motief van Van der G. De Harderwijker zei op te willen komen voor kwetsbare groepen in de samenleving. Simon Fortuyn gelooft daar nog steeds geen snars van. Hij hoopt dat „de waarheid nog eens boven tafel komt. Het verhaal van Van der G. over zijn motief rammelt aan alle kanten. Hij heeft nooit met zijn familie over Pim gepraat, hij heeft nooit een van zijn boeken gelezen.”

Onbegrijpelijk vindt Fortuyn het dat de rechtbank herhaling van een moord op een politicus niet aannemelijk vindt. „Voor mij is en blijft Van der G. een levensgevaarlijke man.”

Bijna een jaar na dato is Pim nog steeds vrijwel dagelijks onderwerp van gesprek, zegt Simon. Hij zegt zich vooral de „gulle lach, de humor en de directheid” van zijn broer te zullen blijven herinneren. Die was bovendien „een erudiet mens. Ik ken niemand die zo breed georiënteerd was. Pim was een generalist. Of het nou over Amerika, Israël of de binnenlandse politiek ging, hij wist erover mee te praten. Met kennis van zaken.”

Dat de rechtbank is uitgekomen op achttien jaar is niet Fortuyns grootste zorg. „Mij zul je niet horen zeggen dat Van der G. de doodstraf moet krijgen. Maar ik vind die straf van achttien jaar hom noch kuit. De rechtbank heeft de vingers niet willen branden. Twintig jaar is de hoogste tijdelijke straf, zestien jaar is fors voor een enkelvoudige moord. Doordat Van der G. inbreuk heeft gemaakt op het democratisch proces zijn er een paar jaar bij gekomen. Zo kom je op achttien.”

Niet iedereen is ervan overtuigd dat Van der G. de aanslag alleen heeft beraamd, zoals de rechter zegt. „Volkert is ingehuurd”, zegt Fortuyn-aanhanger Jennifer Vetter uit Rotterdam. „Door een stelletje hoge Nederlanders.” Wie dat zijn, wordt niet duidelijk.

Ook Vetter wil niks weten van nobele bedoelingen van Van der G. „Hij zegt op te komen voor moslims, maar is tegelijkertijd een dierenactivist. Nou, moslims slachten schapen op een onfatsoenlijke manier. Die beesten worden bloedend ondersteboven gehangen. Daar kan Volkert het toch niet mee eens zijn?”

Ook voor dr. F. L. Hoogendijk, voormalig LPF-kamerlid, zijn de druiven zuur. „Ik ben verbaasd dat het geen levenslang is geworden. Dit is een schandaal. Als koningin Beatrix of premier Kok was neergeschoten, had de rechter een heel ander verhaal gehouden. Deze man staat na een jaar of elf weer op straat. Dan kan hij opnieuw iemand waar hij het niet mee eens is, doodschieten.”

Fortuyn-fan Alfons Lonte uit Alphen aan den Rijn noemt de straf van achttien jaar „volstrekt onvoldoende. Bij deze moord past alleen levenslang. Pim stak zijn nek uit en werd daarom om zeep geholpen. Het gaat niet om tante Bep uit Tytjerksteradeel, maar om een man die premier had kunnen worden. Nu zullen politici in de Tweede Kamer oppassen om al te uitgesproken standpunten te verkondigen. Je weet immers maar nooit. Je nek kan worden omgedraaid.”