Van der Laan begon zijn politieke carrière in de jaren tachtig, toen hij korte tijd assistent van wethouder Jan Schaefer was. Tussen 1990 en 1998 zat hij voor de sociaaldemocraten in de Amsterdamse gemeenteraad. De laatste vijf jaar was hij fractievoorzitter.

De PvdA’er nam zich voor zijn partij lokaal uit het moeras te trekken na de verkiezingsnederlaag van 1990. Hij verving daarom een groot deel van de fractie. Hoewel dit op kritiek stuitte, boekten de sociaaldemocraten in 1994 enkele zetels winst.

Ook nadat Van der Laan uit de raad was gestapt, speelde hij achter de schermen nog geregeld een belangrijke rol in de Amsterdamse politiek. In 2006 en 2010 trad hij op als informateur bij de vorming van een nieuw stadsbestuur.

Zijn politieke ervaring reikt echter tot buiten de hoofdstad. Hij was voorzitter van de commissie die het PvdA-programma voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2002 opstelde. En ook zijn belangrijkste functie bekleedde hij in Den Haag: van 2008 tot 2010 was hij minister van Integratie, Wonen en Wijken.

Van der Laan was een opvallende, non-conformistische minister, die weinig leek op te hebben met de zogenoemde Haagse ‘mores’. Hij was de felle toon van het integratiedebat al snel zat. Tijdens een begrotingsbehandeling riep hij op tot een debat dat „meer op oplossingen gericht is”. Hij zei meer monologen dan dialogen te horen. De PvdA schoof hem naar voren als officieuze opponent van Geert Wilders van de PVV, met wie hij in aanvaring kwam omdat hij geen exacte cijfers wilde of kon geven van de kosten van immigratie.

Als minister wist Van der Laan verder het probleem van de krimp, leeglopende regio’s die voorzieningen niet op peil kunnen houden, prima op de kaart te krijgen. De woningcorporaties bezorgden hem hoofdbrekens, maar ook een belangrijk succes. Hij maande de corporatiebazen tot meer integriteit. De PvdA’er bereikte bovendien een akkoord met eurocommissaris Neelie Kroes (toen nog van Mededinging) over het Nederlandse corporatiestelsel.

Vorig jaar hekelde hij in een interview met Vrij Nederland de politieke cultuur in Nederland. Lobbyisten en brancheverenigingen zijn volgens hem te hebberig en politici te vaak gericht op hun eigen carrière. „We moeten af van die baantjesjagers. Politiek moet weer als vroeger worden: burgers die om toerbeurt een paar jaar de verantwoordelijkheid voor de publieke zaak op zich nemen.”

Naast politicus is Van der Laan ook een succesvol advocaat. Hij studeerde in 1983 cum laude af in de rechten aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. In 1992 was hij een van de oprichters van het kantoor Kennedy Van der Laan, dat hij verliet toen hij in 2008 minister werd. Hij bouwde een reputatie op als deskundige op het gebied van publiek-private samenwerking.

Van der Laan werd op 28 juni 1955 in Leiden geboren. Hij is gehuwd en heeft vijf kinderen.