Dat is gebleken uit onderzoek van professor O. van Schayk van de Universiteit Maastricht, dat gisteravond in het televisieprogramma NOVA werd bekend­gemaakt.

Van Schayk vergeleek twee groepen proefpersonen. Eén groep kreeg het vaccin NicVAX en de andere groep een placebo. Na het toedienen van nicotine bleek uit MRI-hersenscans van de eerste groep dat het gebied in de hersenen dat normaal gesproken op nicotine reageert, inactief blijft. Bij de controlegroep met een placebo was er wel sprake van een reactie in de hersenen.

Het antirookvaccin brengt antilichamen in het bloed die nicotinedeeltjes aan zich binden, waardoor moleculen ontstaan die te groot zijn om door de hersenen te worden opgenomen. Nicotine is de stof die sigaretten roken verslavend maakt. NicVAX is het eerste vaccin dat gedrag probeert te beïnvloeden.

De Universiteit Maastricht onderzoekt ook de ethische implicaties. In theorie kunnen kinderen worden gevaccineerd zonder ooit nog een sigaret te hebben aangeraakt. Van Schayk: „We moeten goed nadenken over de maatschappelijke en ethische consequenties van dit middel.”

P. Cohen, oud-directeur van het Centrum voor Drugsonderzoek in Amsterdam, is sceptisch over het vaccin. „Roken is een veel complexer gedrag dan alleen het effect van nicotine”, zegt hij in NOVA.

Pas over een jaar wordt duidelijk of de proefpersonen in het onderzoek van Van Schayk definitief van sigaretten kunnen afblijven.

Van alle Nederlanders van 15 jaar en ouder rookte in 2009 28 procent. Elk jaar proberen ongeveer 1 miljoen rokers definitief afscheid te nemen van de sigaret. Meestal lukt dat niet; van de mensen die in 2008 stopten was een jaar later nog maar 1 à 7 procent van de sigaret af.