NEW YORK – Terwijl de eurolanden zich zorgen maken over hun kelderende munt, klimt de Amerikaanse economie weer omhoog. Maar het debat over de oorzaak van de crisis en de rol van de banken en toezichthouders is nog in volle gang.

Amerikaanse bankiers en zakenlieden willen het over ethiek hebben, meldt het Auburn Theological Seminary in New York. Maar aan de gesprekstafel blijkt aan alles dat zo’n gesprek voor hen geen dagelijkse kost is, zegt ds. J. C. Austin van het seminarium. Volgens ds. Austin ontstond er in crisistijd ook onder bankiers en zakenlieden vraag naar een rondetafelgesprek over ethiek.

In de gesprekken komt onder meer de schuldvraag aan de orde. „Het valt op dat de deelnemers in deze kleine groep gemakkelijker en opener over schuld en twijfel durven spreken dan en publique”, zegt ds. Austin. „Maar ruiterlijk schuld bekennen blijkt moeilijk. Ook omdat de bankiers naar eigen zeggen niet afwisten van alles wat er onder hun bewind gebeurde op de beurs. Ze erkenden dat er fouten zijn gemaakt, maar verder ging het niet.”

Ook directeur Blankfein van Goldman Sachs hield in de gespreksgroep vol dat zijn bank de wet niet heeft overtreden. „Maar waar de discussie over de wet ophoudt, gaat het gesprek over ethiek verder”, zegt ds. Austin. „De vraag of iets legaal is of niet, is niet legitiem. Goede wetgeving is nodig, maar dat is niet voldoende. De ethiek van Goldman Sachs is dat het belang van de klant eerst komt. Maar wat als je verschillende klanten dient, met verschillende belangen? Welke klant komt dan eerst?”

Dat is volgens bankiers een vraag waarop het huidige Wall Street geen antwoord heeft, aldus Austin. Ze begrepen de boosheid in de samenleving over het bankwezen wel, en ze spraken van een groter cultureel probleem. „Maar daar kun je je niet achter blijven verschuilen. Je bent hoe dan ook verantwoordelijk.”

Toen deze vragen op tafel lagen in de gespreksgroep, botsten de religieuze leiders met de bankiers, vertelt ds. Austin. „Een van de predikanten die aanwezig waren, ging in op Jezus’ gelijkenis van de barmhartige Sameritaan. „Op een gegeven moment ligt de man beroofd en halfdood langs de kant van de weg. Je kunt het dan wel hebben over allerlei oorzaken die aan de overval ten grondslag lagen, maar die man aan de kant van de weg heeft daar niets aan. Die heeft hulp nodig, net zoals veel Amerikanen hulp nodig hebben. Jullie kunnen helpen.” Dat kwam aan. De bankiers wisten eigenlijk niets te zeggen.”

„Ze begrijpen het soms gewoon niet”, zegt pastor Amandus Derr van de lutherse Saint Peter’s Church in New York, die zelf ook deelneemt aan de gesprekken. „Blankfein kwam tijdens een van de gesprekken met een voorstel: „„Wat als wij als banken een paar bruggen kopen, hier in New York. We laten ze restaureren en creëren zo veel werkgelegenheid.” Ik dacht, dat klinkt goed”, zegt Derr. „Maar dan zegt Blankfein: „Als de brug klaar is, plaatsen we tolpoortjes om zo onze investering weer terug te verdienen.””

Volgens ds. Austin toont het onbegrip onder bankiers aan dat er een gapend gat is tussen de wereld van de aandelenkoersen en mainstream Amerika. „Het is voor hen moeilijk helder te krijgen hoe het is om daadwerkelijk getroffen te zijn door de crisis. Ze horen de verhalen wel van werkloosheid en waardeloze hypotheken, maar echt begrijpen doen ze het niet. „Laat mensen dan geen hypotheek afsluiten die ze niet kunnen betalen”, is hun redenering.”

De rondetafelgesprekken gaan nog zeker een paar jaar door, verwacht ds. Austin. „De grote vraag is of het belang dat Wall Street nu ziet in deze gesprekken ook blijft als de economie weer flink aantrekt.” Austin hoopt er vurig op. „Want er kan echt wat veranderen.”

Goldman Sachs wil zijn deelname aan de gesprekken bevestigen noch ontkennen. JP Morgan en Morgan Stanley waren niet bereikbaar voor commentaar.

Dit is het eerste deel in een serie. Morgen deel 2.