Begraafplaats Ysselsteyn
Het waren Nederlanders die in 1946 het initiatief namen om in het Limburgse Ysselsteyn een Duitse militaire begraafplaats aan te leggen. Tot op de dag van vandaag worden hier alle soldaten begraven die op Nederlands grondgebied onder Duits bevel zijn gesneuveld. Daartoe behoren ook NSB’ers en Nederlandse SS’ers. Inmiddels is de 30 hectare grote dodenakker met 31.615 graven het grootste Duitse soldatenkerkhof ter wereld. Een klein strookje van 85 kruizen is bedoeld voor gevallenen in de Eerste Wereldoorlog. De rest stierf in 1940-’45.
Wie de begraafplaats oploopt, ziet een grote vlakte van eenvoudige grijzen kruisen. De meeste hebben een naam en een geboorte- en sterfdatum. Op 6000 graven staat echter eenvoudig de tekst ”Ein deutscher Soldat”. Pas bij de opstanding zal duidelijk worden wiens overblijfselen daar liggen.
Midden op het kerkhof staat het monument. Dat is ook een kruis, alleen veel groter. Naast dit gedenkteken staat een carillon met 25 klokken.
Bij de begraafplaats hoort tegenwoordig ook een jongerenontmoetingscentrum. „Directe nabestaanden sterven uit. En we kunnen de mensen hier ook niet voor niets laten liggen”, zegt de vrouw van de beheerder, Tarcicia Voigt. „Het hele jaar door komen hier Duitse schoolklassen voor projectweken. De leerlingen krijgen dan niet alleen een rondleiding, maar ontmoeten ook overlevenden van de oorlog. En ze helpen bij het schoonhouden van het kerkhof.”
De laatste jaren maken ook meer en meer bedrijven gebruik van het jongerencentrum voor personeelsuitjes. Jaarlijks zijn er 6000 overnachtingen.
Ook krijgt Ysselsteyn een toeristische functie. Voigt: „Diverse fiets- en wandelroutes voeren langs de Duitse begraafplaats. Wij schatten het aantal bezoekers op 20.000 per jaar. In Venray is ook een ereveld van het Gemenebest, met voornamelijk Britse en Canadese militairen.”
Graven van Duitsgezinden uit de oorlogstijd functioneren nogal eens als trekpleister voor neonazi’s. Af en toe ziet mevrouw Voigt shirts met speciale lettercombinaties die voor nazi’s betekenis hebben. „Daar kun je weinig tegen doen, want het is openbaar terrein. De meeste mensen kennen trouwens de betekenis daarvan niet.”
Uiterlijk vertoon met bijvoorbeeld vlaggen is op Ysselsteyn echter verboden, vertelt Tarcicia Voigt. „Mijn man, Karl-Heinz Voigt, heeft in de dertig jaar dat hij hier werkt, twee keer de politie moet inschakelen. Dat valt dus wel mee. Op belangrijke gedenkdagen van het nationaalsocialisme loopt hij een paar keer extra over het veld. Soms gebeurt het dat bezoekers een krans met een dubieus lint achterlaten. Dat knippen we er dan af.”