Premier Balkenende en PvdA-leider Bos lieten het op het laatste ogenblik afweten. „Ik hoop niet dat dit typerend is voor hun aandacht voor het hoger onderwijs.”

Het Malieveld is groot genoeg voor duizenden studenten. Zelfs voor het kabaal dat een bandje produceert om de stemming erin te brengen. Spandoeken klapperen in de koude wind: ”Ik eis betaalbaar onderwijs”. ”Gezocht: suikeroompje”. En, erg wrang: ”Alarm. Preventieve ruiming studenten”.

Rijmpjes op de voor- en achternamen van politieke leiders doen het ook altijd goed. Verder is er een variant op de waarschuwing op tabaksreclame: ”Ambtenaren kunnen ernstige schade toebrengen aan het onderwijs”.

„We gaan heel Den Haag platleggen”, belooft een actievoerster. Schreeuwend, boe roepend en niet erg nette liedjes zingend, trekken de studenten de stad door, waar tal van wegen zijn afgesloten. De demonstranten worden begeleid door een grote politiemacht, want het zou voor Den Haag niet de eerste studentendemonstratie zijn die uit de hand loopt. In november moesten de protesterende studenten nog uitwijken naar Amsterdam, omdat de Haagse burgemeester hun demonstratie verbood. ’Amsterdam’ verliep zonder incidenten en nu zijn de actievoerders uiteindelijk toch welkom in de residentie.

Het politiekorps Haaglanden krijgt steun van collega’s uit het hele land. Incidenten doen zich echter nauwelijks voor, zodat de wandeling door zonovergoten Den Haag voor de agenten meer wegheeft van een gemoedelijke kuiertocht. „Een slimme route”, vindt een omstander. „Ze laten de studenten zich eerst moe lopen, voordat ze het regeringscentrum bereiken.”

De studenten vrezen dat studeren door de voortdurende bezuinigingen onbetaalbaar wordt en vragen daarvoor aandacht tijdens de kabinetsformatie. Daarnaast kan de opname van het onderwijs in het handelsverdrag Gatts van de Wereldhandelsorganisatie WTO volgens hen de toegankelijkheid en onafhankelijkheid van het onderwijs in gevaar brengen. De afgelopen 25 jaar zijn in Nederland de overheidsuitgaven per student gehalveerd. Dat knaagt aan de kenniseconomie. „Wij zijn de toekomst”, weet een studente. Daarom marcheert ze hier in de kille wind.

Tijdens de bijna twee uur durende wandeling symboliseren de studenten hun zorg op allerlei manieren. Bij het ministerie van Financiën worden ”proefballonnen” opgelaten. „Daar kennen ze dat verschijnsel”, zegt een demonstrante met een verwijzing naar een recent voorstel van de topambtenaren van de Centraal Economische Commissie (CEC) om het collegegeld te verdubbelen, de OV-kaart voor studenten af te schaffen en de studiefinanciering om te zetten in een leenstelsel.

Bij het ministerie van Economische Zaken zien de uit de ramen hangende ambtenaren hoe de duizenden studenten achteruit langs het gebouw lopen, „want het onderwijs holt ook achteruit.” De tocht is één doordringend fluitconcert, „want we kunnen straks naar onze centen fluiten.” Gebalde vuisten zwaaien richting de ambtenaren. Die moeten er -op veilige hoogte- uitgebreid om lachen.

Na een reeks ministeries passeren de studenten het partijbureau van het CDA, een van de partijen die volgens hen de verkiezingsbeloften voor grotere investeringen in het onderwijs nog niet heeft waargemaakt. En vervolgens komt het studentendom langs het regiokantoor van de IBG, het kantoor dat de studiefinanciering uitkeert. Ballonnen ploffen. Bij een hardere knal maken de politiepaarden een zijsprongetje. De studenten marcheren de paardenvijgen plat. Linkse organisaties proberen met veel reclame een slaatje uit de onvrede te slaan.

Het Binnenhof is hermetisch afgezet. Bij de Hofvijver klinkt een luide plons. De stoet stokt, studenten stormen naar de waterkant. Een actievoerder zwemt op zijn rug naar het eiland, een felgekleurd spandoek met ”Respect” in zijn hand. Hij struint over het eiland, gaat opnieuw te water en zwaait het doek even later voor de ramen van het torentje van premier Balkenende heen en weer.

Als de politie een boot te water wil laten om de illegale zwemmer uit het ijskoude water te vissen, waadt die snel naar de kant. „In de sloot zwemmen mag in Nederland niet”, zegt de student met buitenlands accent als hij druipend op de wal staat. Onder luid boe geroep van studenten duwen agenten hem een politiebus in.

Tot teleurstelling van de studenten komen de partijleiders van CDA en PvdA niet opdagen. Balkenende en Bos hebben andere bezigheden. Jammer voor rector magnificus prof. mr. P. F. van der Heijden van de Universiteit van Amsterdam, die de studenten net de strijdkreet ”Wouter en Jan Peter, het moet beter” had aangeleerd. Alleen de kamerleden Joldersma (CDA) en Hamer (PvdA) laten zich op het Malieveld zien.

„Ik hoop niet dat het wegblijven van Balkenende en Bos typerend is voor het gewicht dat zij het hoger onderwijs toekennen”, zegt voorzitster Noortje van der Meij van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb). „Er is een hoop onzekerheid, onrust en paniek over de bezuinigingen. Studenten hebben gewoon recht op uitleg.”