CDA en PvdA, die met elkaar onderhandelen over de vorming van een nieuw kabinet, wijzen er vooral op dat er bij het antecedentenonderzoek naar de echtgenoot van de prinses binnen „de kaders van de wet” is geopereerd. De overige partijen hebben gematigde tot scherpe kritiek. De SP vindt zelfs dat Balkenende flinke politieke schade heeft opgelopen.

Balkenende maakte woensdag bekend dat de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) en de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB) de antecedenten hebben onderzocht van Edwin de Roy van Zuydewijn, voordat deze met prinses Margarita in het huwelijk trad. Daarin werd ook diens dossier bij de sociale dienst in Amsterdam betrokken.

PvdA-leider Bos en vice-fractievoorzitter Verhagen van het CDA noemden beiden het feit dat het hierbij om een normale gang van zaken gaat, waarbij binnen de wettelijke marges is geopereerd, het meest belangrijke aspect. Bos vindt wel dat er snel een kamerdebat moet komen over de kwestie. Hij wil onder meer weten wat er precies is gebeurd met het dossier van de sociale dienst.

VVD-leider Zalm vindt het terecht dat er een antecedentenonderzoek heeft plaatsgehad, maar hij noemt het „dubieus” dat gegevens daaruit bij anderen dan de Koningin en het kabinet terecht zijn gekomen. Ook de vader van Margarita, Carlos Hugo de Bourbon de Parme, lijkt inzage te hebben gehad in het dossier van de sociale dienst. „Daar moet goed naar worden gekeken”, zegt Zalm.

D66-kamerlid De Graaf en GroenLinks-leider Halsema hebben eveneens kritiek op het antecedentenonderzoek. De Graaf vindt het „wel heel ver” gaan dat het dossier van de sociale dienst is gelicht. Halsema deelt die mening. „Daarvoor is geen reden als het gaat om het huwelijk van een nichtje van de Koningin dat geen lid is van het Koninklijk Huis.”

Halsema vindt dat in de toekomst personen naar wie een antecedentenonderzoek wordt verricht vooraf op de hoogte moeten worden gesteld. Ook wil ze dat de criteria van zo’n onderzoek openbaar worden. Voor haar bewijst de hele affaire dat de constitutionele monarchie, waar GroenLinks principieel tegen is, „niet democratisch en niet controleerbaar” is.

SP-kamerlid Van Bommel heeft scherpe kritiek op het optreden van Balkenende. Volgens hem heeft de premier onverstandig en naïef gehandeld door te laat in actie te komen. Van Bommel had de premier al vorige maand schriftelijke vragen gesteld over de affaire, maar die zijn pas woensdag beantwoord.

Volgens Van Bommel dacht Balkenende ten onrechte dat de zaak wel zou overwaaien. Hij had in een veel eerder stadium moeten kiezen voor bemiddeling tussen prinses Margarita en haar man en de Koningin en de rest van de koninklijke familie, aldus de SP’er.

Van Bommel zegt morgen inzage te krijgen in vertrouwelijke correspondentie tussen voormalig premier Kok, prinses Margarita en de Koningin. Op basis daarvan beslist hij over vervolgstappen.