Met 1,5 kilo explosieven het vliegtuig in
Tot zijn verrassing kantelde de opinie over de inzet van bodyscans op luchthavens de afgelopen weken snel. Directeur J. S. van Wingerden van Nederlands enige bodyscanfabriek OD Security in Leeuwarden: „Nu vragen mensen mij ineens: Waarom staan die dingen nog niet op alle vliegvelden?”
„Onze hele bedrijfsvoering is in de war geschopt. Het is heel opwindend allemaal”, zegt Van Wingerden. Na de mislukte aanslag op eerste kerstdag in het vliegtuig naar Detroit staat de inzet van de bodyscan volop in de belangstelling. Als zo’n apparaat, dat door kleren kan kijken, was ingezet, had de moslimterrorist wellicht eerder kunnen worden betrapt. „Tijdens een conferentie in Kaapstad over veiligheid in de luchtvaart een paar maanden geleden dachten we nog dat invoering van bodyscans op luchthavens geen haalbare kaart was in verband met de privacybezwaren. Nu is dat beeld ineens gekanteld.”De bodyscan van OD Security, de zogeheten Soter, kan deze weken rekenen op extra belangstelling. „Consultants van politici bellen ons bijvoorbeeld. Ze vragen zich af waarom de bodyscans nog niet op alle luchthavens in Europa zijn ingevoerd. Ook is er interesse uit het Midden-Oosten en Afrika. De autoriteiten in Ghana vroegen ons om de levering van enkele bodyscans voor de luchthaven zo snel mogelijk rond te krijgen. De Soter wordt daar vooral ingezet om drugs, maar zal ook gebruikt worden om eventuele explosieven te vinden.”
Het Friese bedrijf startte in 2004 met de productie van bodyscans. Tot dusver verkocht de onderneming ruim vijftig apparaten. Ze gingen allemaal naar het buitenland.
Schiphol gebruikt andere bodyscans, zogeheten millimeter-wavebodyscans van Amerikaanse makelij. De luchthaven heeft deze week zestig scans extra besteld, vijftien exemplaren bevonden zich al op de luchthaven.
De praktijk wijst uit dat terroristen met explosieven aan boord van een vliegtuig kunnen komen, als er geen bodyscans zijn, stelt Van Wingerden. „Nog niet zo lang geleden ging een terrorist van al-Qaida met 1,5 kilo explosieven van Jemen naar Saudi-Arabië. Hij had ze in zijn anus verstopt. In Jemen was hij gecontroleerd, in Saudi-Arabië zelfs twee keer. De man zou op audiëntie bij de prins gaan. Uiteindelijk belandde hij in diens wachtkamer. Zijn bom ging te vroeg af, waardoor de wachtkamer in een grote ruïne veranderde en de prins aan een aanslag ontsnapte.”
De bodyscan van OD Security, op de wereldmarkt de kleinste speler, werkt met röntgenstraling. Daardoor, stelt Van Wingerden, detecteert het apparaat over én in het hele lichaam verdachte voorwerpen, zoals drugsbolletjes en explosieven.
Anders is dat met de scans op Schiphol, stelt Van Wingerden. „Die maken een soort oppervlaktemeting. Daardoor kunnen spullen in holtes, bijvoorbeeld in de buurt van de edele delen, onopgemerkt blijven. Het is niet zeker dat de bodyscan op Schiphol het explosief in de onderbroek van de Nigeriaanse terrorist ontdekt zou hebben.”
Alle passagiers door de bodyscan halen, is ondoenlijk, zegt Van Wingerden. „Jaarlijks gaan ongeveer 2,5 miljard mensen op vliegreis. Misschien 1000 van hen hebben kwade bedoelingen.” Er zou een systeem van risicoscreening moeten komen. „Maak onderscheid tussen reizigers. Bij de een is het voldoende om met de metaaldetector het nagelschaartje eruit te pikken dat iemand per ongeluk meeneemt. Bij een ander wil je weten wat er in de zakken zit. En bij een derde, die zich bijvoorbeeld verdacht nerveus gedraagt, wil je exact weten wat hij in of op het lichaam heeft.”
Wat te denken van de kritiek dat bodyscans de privacy aantasten, vanwege de ‘naaktafbeeldingen’? „Ik kan me daar iets bij voorstellen. Maar mensen vinden het ook wel fijn dat passagiers op vliegvelden grondig worden gecheckt. Een reiziger vindt het goed dat zijn buurman wordt gescand, maar gaat liever zelf niet door de bodyscan. Ik zou willen dat er voor beveiligingsmedewerkers een soort respect is dat er voor artsen ook is. Wij vinden het toch normaal dat een dokter ons soms naakt moet zien. Daar komt nog bij dat onze bodyscan geen scherpe beelden maakt van de edele delen.”
De beelden van de Soterbodyscan worden bekeken door een veiligheidsmedewerker, bij de millimeter-wavescan op Schiphol kunnen de beelden automatisch worden bekeken. Is daarmee de Soter in het nadeel? „Dat vind ik niet. Ik geloof niet zo in automatische beelddetectie. Ieder menselijk lichaam is anders. Dat betekent dat je bij automatische detectie vaak vals alarm kunt krijgen.”
Te allen tijde blijft inzet van bekwaam beveiligingspersoneel cruciaal, stelt hij. „Die mensen moeten alert zijn op de beelden die ze bijvoorbeeld op bodyscans te zien krijgen.”