Staatsecretaris Bijleveld nam maandag in Almelo de eerste vingerafdruk op in een nieuw paspoort. Brussel bepaalt dat elke lidstaat voortaan vier vingerafdrukken moet maken, waarvan er twee op een chip in een paspoort worden geplaatst. De maatregel moet fraude met reisdocumenten tegengaan.Een vingerafdruk betekent een handig hulpmiddel voor politie en justitie om mensen te herkennen. „Westerlingen hebben moeite met het herkennen van Aziaten en Afrikanen. En omgekeerd”, legt prof. Bert-Jaap Koops van de Universiteit van Tilburg uit. Een vingerafdruk is daarbij een „stuk neutraler” dan gezichtsherkenning. Nederland gaat echter een stap verder. Den Haag laat binnenkort alle vingerafdrukken opslaan in een centraal databestand. Nu nog even niet, want de landelijke database is nog niet klaar.

Prof. Koops is „niet overtuigd” van de noodzaak van de nieuwe maatregel. De hoogleraar regulering technologie vreest olievlekwerking. „Politie en justitie mogen het centrale databestand óók raadplegen als er twijfel bestaat over de identiteit van een verdachte. Daarvoor zijn de vingerafdrukken oorspronkelijk echter niet bedoeld.”

De Tilburgse hoogleraar voorziet dat de centrale opslag in de toekomst ook wordt ingezet bij ernstige misdrijven. „Bij een ontvoering kan er zo veel politieke druk worden uitgeoefend dat de politie toestemming krijgt het databestand in te zetten.”

Op zich heeft de hoogleraar daar geen moeite mee. „Ik vind echter dat je eerst een weloverwogen discussie moet voeren: Wanneer stellen we zo’n databestand open en wanneer niet?” Prof. Koops is verder bezorgd over de beveiliging van de centrale opslag. „De laatste grote ict-projecten leren dat de overheid niet bijzonder in staat is te beveiligen. Het elektronisch patiëntendossier was niet waterdicht, de OV-chipkaart bleek vrij eenvoudig te kraken.”

Het argument dat Nederlanders die niets hebben te verbergen ook niets hebben te vrezen, overtuigt de hoogleraar niet. „Iedereen heeft privacygevoelige zaken die hij niet op straat wil hebben. Wat verdient u bijvoorbeeld?”

Bovendien is de kans op fouten groot. „Er zijn voorbeelden bekend dat onschuldige burgers ongewild in politieonderzoeken belanden. De praktijk leert dat het door de bureaucratie heel lastig is weer uit databanken te komen. Daarbij is het vergoeden van psychologische en materiële schade door de overheid niet geregeld.”

Nederlanders moeten niet in een samenleving willen wonen waarin alles transparant is. Het klimaat voor een grondige discussie hierover is met een dreiging van een terroristische aanslag op de achtergrond niet gunstig. „Je kunt echter geen kilo privacy inleveren voor een kilo veiligheid.”