„Eigenlijk ben ik aangestoken door m’n vrouw Andrea”, vertelt Knol, net zo robuust als z’n molen, gezeten in de pittoreske molenaarskamer. „Zij verdiept zich al geruime tijd in de molen van Goidschalxoord, die op dit moment wordt gerestaureerd. Ik ging eens met haar mee naar archieven en raakte geïnteresseerd, vooral toen ik een leuk verhaal over mijn molen tegenkwam. Het was eerst een geintje, maar al snel kwam ik van alles tegen. Het is net een virus, ik ben dan ook 5 jaar bezig geweest. Aanvankelijk dacht ik helemaal niet aan een boek, maar toen ik de eerste 100 bladzijden op papier had, dacht ik, nu moet het er van komen ook.”Knol achterhaalde niet alleen de geschiedenis van de molen en z’n voorgangers, maar betrok in z’n onderzoek ook de geschiedenis van de polder en de omgeving. „Zo is het een boek voor iedereen geworden hoop ik, ook voor liefhebbers van de streek is er veel in te lezen. Door de geschiedenis heen proef je de sfeer van harde stoere werkers, die sfeer hangt hier nog steeds vind ik. Ik ben verknocht aan dit eiland en de molen. Je mag het boek dan ook gerust zien als een eerbetoon aan hen.”

Natuurlijk komen ook de molenaars ruim aan bod. Om de teksten in de oude geschriften begrijpelijk te maken heeft Gerrit ook een uitleg over oude maten, afstanden en aanduidingen van geld opgenomen. Hij kreeg veel hulp van oud Streekmuseumconservator Alex van der Woel, die goed thuis is in het oude Gotische schrift. „Dat boeit me zo, dat ik zelf een cursus ga volgen”, lacht Gerrit.

Het jaar 1468 geldt ongeveer als de oudste datum waarop voor het eerst een molen in de polder ter sprake komt. De molen zoals die er nu staat stamt uit 1749. Knol vond het originele bestek en dat staat compleet in het boek. „De molen is veel groter dan z’n voorgangers”, vervolgt Gerrit, „nog altijd is het qua spanwijdte één van de grootste molens van ons land. Bijzonder is verder dat er in de 19e eeuw ijzeren onderdelen in de molen kwamen, zeer revolutionair voor die tijd.”

Het boek verhaalt ook van de vervalperiode in de vorige eeuw. Knol: „Er is wel eens overwogen de boel maar in brand te laten vliegen, maar aangezien de toenmalige molenaar er varkens en kippen hield ging dat niet door.” En dat jaarcontracten niets nieuws zijn, evenmin als gedoe over brandverzekeringen en nog veel meer, het staat allemaal in het fraaie boek. Er zit tevens een cd-rom bij met honderden foto’s van de restauratie en de historie.

Gerrit Knol is trots op ‘zijn’ molen. „Deze molen kan zo meedraaien om de polder te bemalen. Hij staat niet zo maar rondjes te draaien voor toeristen. Hij maalt harder dan een gemaal en het is nog groen ook, want het kost geen drup brandstof, de wind doet het werk. Dat vind ik bijzonder en daar mag best wel eens wat herwaardering voor zijn.”

De molen is natuurlijk zaterdag tijdens Open Monumentendag open. Het boek is daar te koop voor 27,50 euro, net als in een aantal boekhandels in de Hoeksche Waard en de molen van Zuid-Beijerland. De opbrengst is voor een goed doel. Een bevriende zendeling in Brazilië is toe aan vervanging van de fornuizen en wasmachines in zijn kindertehuis.

Herwaardering voor molen Sint Anthoniepolder