Drie 75-plussers werpen hun hengel uit in de Lollumervaart, in de hoop een brasem of een witvis aan de haak te slaan. Ze zitten samen met veehouder Klaas Bakker aan het water, langs de oprit naar Slachtehiem. Omringd door weilanden ligt de recreatieboerderij op de uitgestrekte Friese vlakten. Iets verderop tuurt een van de weinige kampeerders op de kleine boerencamping eveneens naar zijn dobber.In de hal van de boerderij rookt een bejaarde heer een sigaar. Negen andere senioren vermaken zich met twee medewerkers in de recreatiezaal, die een huiselijke sfeer ademt. Mannen die het hoogste woord hebben of zomaar wat voor zich uit zitten te kijken. Sommigen doen een spelletje rummikub, anderen schillen aardappels of lezen de krant.

De heren Bosma (75), Haitsma (87) en Couperus (79) zitten samen aan een tafel. Ze zijn geboren Friezen en zijn alle drie actief geweest in de agrarische sector. „Nadat ik op verschillende plaatsen als boerenknecht had gewerkt, begon ik in 1951 met mijn broer een loon­bedrijf”, zegt Haitsma. „Met tractoren en al dat spul meer. Tien jaar later is m’n broer verongelukt. Hij was 35.”

Haitsma zette de zaak voort totdat hij op zijn 65e met pensioen ging. „In 1990 is mijn vrouw gestorven. Later heb ik nog een vriendin gehad. Zij is drie jaar terug overleden. Nu ben ik alleen.”

Bij zijn seniorenwoning in Witmarsum houdt de bejaarde Fries uit liefhebberij wat kippen en geiten. Sinds anderhalf jaar komt hij wekelijks naar Slachtehiem. Hij heeft het er goed naar zijn zin. „Je bent hier welkom. De meesten worden met een taxi opgehaald, maar ik rijd zelf. Ik woon ongeveer 4 kilometer verderop. Met de auto maak ik alleen nog korte ritten.”

Pompbediende

J. Folkertsma (84) –„Noem me maar Jan, dat doet iedereen”– zit met een kop thee binnen handbereik in een stoel bij het raam. „Hier heb ik mooi het overzicht over het sanhedrin”, zegt de weduwnaar met een glimlach. Met hulp van de thuiszorg en tafeltje-dek-je woont hij nog zelfstandig. Voor de „gezelligheid en onderlinge contacten” komt hij op maandagmiddag naar Slachtehiem.

„Als er een luisterend oor is, kan ik uren praten”, zegt Folkertsma. Om zijn verhaal te illustreren, haalt hij uit zijn portefeuille een oude zwart-witfoto tevoorschijn van een benzinepomp aan de weg tussen Harlingen en Zurich. „Daar heb ik zo’n veertig jaar als pompbediende op de loonlijst gestaan. Ik heb brede ervaring. Iedere klant had zijn eigen belangstelling. Daardoor kan ik praten over koeien en schepen en nog veel meer.”

Ook de Tweede Wereldoorlog levert voldoende gespreksstof op. „Daar heb ik thuis veel literatuur over. Ik heb een dossier bewaard van 1940 en van 1945, toen ze kwamen en toen ze gingen”, zegt Folkertsma. Hij haalt een briefje ter waarde van ”five cents” uit het stapeltje kostbare documenten in zijn portefeuille. „Dat was het geld dat de Amerikaanse bevrijders meenamen.”

Nooit bezoek

Lenie Bakker, de opgewekte en energieke gastvrouw, geniet zichtbaar van het contact met de bezoekers, die ze „mijn ouderen” noemt. „Ik ben een ouderwetse ziekenverzorgster, heb ruim twintig jaar in een verpleeghuis en later in een verzorgingshuis gewerkt. Sommige bewoners kregen nooit bezoek. Af en toe nam ik na mijn werk iemand een paar uur mee naar de boerderij. Mensen knapten er zienderogen van op als ze even in een andere omgeving waren.”

In 2006 zegde ze haar baan op om samen met haar man een zorgvakantieboerderij te beginnen. „Van mede­werkers van Thuiszorg Zuidwest Friesland hoorde ik verhalen van ouderen die ’s ochtends even worden verzorgd en de rest van de dag alleen thuiszitten. Voor hen bieden we in een aantal groepen dagbesteding aan.”

Gymnastiek vormt een vast onderdeel van het ochtendprogramma. Bij de verdere invulling van de dagen kiest Bakker voor variatie, waarbij de belangstelling van de bezoekers nadrukkelijk meetelt. Zo kunnen ze binnen of buiten jeu de boules spelen of andere spellen doen. Ook organiseert Bakker regelmatig een uitstapje. „Een van onze gasten vertelde dat hij een oud werktuig in het landbouwmuseum in Eernewoude heeft staan. Daar gaan we een keer met de groep naartoe.”

De ouderen hebben onder meer een theeschenkerij bezocht, zijn een dagje naar Schiermonnikoog geweest en hebben een bezoek aan de nagebouwde ark van Noach gebracht, toen die in Sneek lag afgemeerd. Tijdens de dagen dat ze ‘gewoon’ op Slachtehiem zijn, zorgt Bakker ook voor afwisseling. „Vorige week hebben we gebarbecued. Sommigen hadden dat jaren niet meegemaakt. Het ontroerde me hoe ze ervan genoten. Dit is voor velen hun tweede thuis.”

Mindervaliden

De eerste verdieping van Slachtehiem –bereikbaar met een lift– werd geschikt gemaakt voor een vakantieverblijf van twee mindervaliden, die hier met familieleden of vrienden terechtkunnen. Met onder meer een persoonsgebonden budget kunnen ze de nodige zorg inkopen. Die wordt geboden door Lenie Bakker in samenwerking met Thuiszorg Zuidwest Friesland.

De vakantieboerderij trekt behalve gasten zonder beperking of zorg-behoefte onder anderen ouderen die rolstoelafhankelijk zijn en mensen met een lichamelijke handicap. „We hebben een keer iemand met een hoge dwarslaesie gehad. Maar ook een familie met een terminale patiënt. Ze wilden graag nog een keer met z’n allen weg, maar konden de zieke zelf niet goed verzorgen. Ik doe dan de verpleegtechnische handelingen. Alleen al het besef dat er een professional in de buurt is, geeft een familie rust.”

Bakker loopt naar de eerste verdieping om de aanpassingen voor minder­validen te tonen. De badkamer beschikt over een bad met tillift, een minder­validentoilet en ruimte voor een douchestoel. Afhankelijk van de wensen van de gasten kan in een van de kamers een hoog-laagbed worden geplaatst. Alle ruimtes zijn rolstoeltoegankelijk. Ook de directe omgeving van de boerderij is op invalidenwagens ingesteld.

Op de foto

Terwijl Bakker vanaf het balkon de richting naar de omliggende plaatsen Harlingen, Franeker en Bolsward wijst, komt Vincent de Bruyn –pet op zijn hoofd– een kijkje nemen. Hij slaat zijn arm om de gastvrouw heen en zet haar even later op de foto. Vincent is een van de acht verstandelijk gehandicapten die deze week samen met vier begeleiders in Slachtehiem vakantie vieren. Ze zijn zojuist teruggekeerd van een bezoek aan Aqua Zoo in Leeuwarden.

In de huiskamer drinkt de groep van TOF Vakanties, een organisatie die weken voor mensen met een verstandelijke handicap organiseert, koffie en thee. Johan Hager had het goed naar zijn zin in het dierenpark, zegt hij. Met hulp van de begeleiders maakt hij duidelijk dat hij ooievaars, kangoeroes en zeehonden heeft gezien. En verder wil hij vooral graag kwijt dat zijn vader brugwachter was, maar dat deze nu met pensioen is.

Ineke Lamme vertelt dat ze voor de vierde keer met TOF op vakantie is. „Dit is mijn grote vriend”, zegt ze, wijzend naar Obe van der Tol, een van de vrijwilligers. Het is de vierde keer dat de voormalige bouwvakker, die nu met de VUT is, met TOF op pad is. „Ik vind het geweldig om met deze doelgroep om te gaan. Het is dankbaar werk.” Dat is ook de ervaring van Shanna van der Wal, die voor het eerst als vrijwilliger mee is. „Het is hier net één grote familie.”

Boerengolf

De groep maakt deze week verscheidene uitstapjes, maar brengt ook veel tijd op en rond de boerderij door. „Er is van alles te doen. Volleyballen, trampolinespringen, boerengolf of met de hond spelen: het kan hier allemaal”, zegt Marianne Verbeek. Ze werkt in de zorg en zet zich als vrijwilliger in voor TOF Vakanties. „Als de deelnemers genieten, geniet ik ook.”

Vrijwilliger Hilbrand Zijlstra knikt instemmend. „Ik ben blij met een glimlach. Daar doe ik dit voor. De mensen tonen hun dankbaarheid in kleine dingen. Als iemand me een knuffel geeft en zegt dat hij een fijne dag heeft gehad, ben ik tevreden.”

Vincent de Bruyn laat blijken dat hij op het boerenerf in zijn element is. Als hij samen met boer Klaas op een tractor heeft gereden en de kalveren heeft gevoerd, is zijn dag goed. „En ik help de koeien melken”, zegt hij stralend.

„Op onze boerderij is altijd reuring”, zegt Lenie Bakker. Haar man, Klaas, runde jarenlang een groot veebedrijf, terwijl zij in Leeuwarden in de zorg werkte. In 2005 besloten ze het samen over een andere boeg te gooien. De oude woning met bijbehorende stallen in het Friese Lollum ging tegen de vlakte om plaats te maken voor een nieuwe zorgvakantieboerderij die in 2007 de deuren opende; volgens hen de eerste in Nederland.

Een deel van het nieuwe pand wordt bewoond door het echtpaar Bakker en zijn vier kinderen. De eerste etage en de zolder bieden bovendien ruimte aan zes kamers voor maximaal zestien vakantiegangers. Deze groepsaccommodatie richt zich onder andere op families met een of twee mindervaliden. Voor hen zijn aangepaste voorzieningen beschikbaar. Desgewenst levert verpleegkundige Lenie Bakker de nodige zorg, mede om mantelzorgers te ontlasten.

Op maandag, dinsdag en woensdag is de recreatiezaal voor een groot deel bevolkt met zelfstandig wonende senioren in de leeftijd van 62 tot 89 jaar. Zij komen, uit een gebied met een straal van ruwweg 25 kilometer rondom Lollum, een of twee keer per week voor dagbesteding naar Slachtehiem. In het najaar start ook op donderdag een groep.

Slachtehiem verwijst naar de historische Slachtedijk, die met een lengte van 42 kilometer door het Friese landschap slingert en vanaf het erf (hiem) van de zorgvakantieboerderij is te zien. Hoewel het zorgaanbod op de voorgrond staat, heeft Klaas Bakker ook nog steeds vijftig stuks jongvee, een paar melkkoeien en wat schapen rondlopen.

www.slachtehiem.nl.