Het is in de nacht van 21 op 22 juni 1944. Een groep Engelse Lancasters keert terug van het Duitse Ruhrgebied, waar een olieraffinaderij werd gebombardeerd. Voor de Duitse grens wordt een van de bommenwerpers geraakt door Duits afweergeschut. Een motor vliegt in brand. De piloot blust het vuur via de automatische sprinklerinstallatie.Daarmee is de ellende niet voorbij. Een Duitse nachtjager schiet boven de Achterhoek een tweede motor in brand en doodt twee boordschutters. Het vliegtuig raakt onbestuurbaar. Vier bemanningsleden springen met behulp van een parachute boven Oene uit het toestel. Twee mannen hebben kort daarvoor het vliegtuig al verlaten.

Het toestel stort in de vroege ochtend van 22 juni brandend neer in een weiland bij Oene. Na een explosie vliegt het helemaal in brand. De vier parachutisten zien vanuit de lucht alles gebeuren.

Jan Kiesbrink (72) uit Oene, destijds 7 jaar, kan zich de crash nog goed herinneren. „Ik wilde met mijn schoolvrienden bij het vliegtuig gaan kijken, maar de Duitsers waren er als de kippen bij en hadden het weiland afgezet. Veel kinderen verzamelden plexiglasstukjes van het vliegtuig, daar maakten ze ringen van.”Na de oorlog raakt de crash al gauw in het vergeetboek. Tot Teunis Nooteboom (72) in 2006 een boek onder ogen krijgt, waarin hij leest dat twee vliegers van het bewuste toestel in Barneveld ondergedoken hebben gezeten.

Hij wil er het zijne van weten en vraagt zijn vriend en oud-klasgenoot Jan Kiesbrink (72) om samen met hem onderzoek te verrichten naar de crash.

Tientallen interviews en tweeënhalf jaar later hebben de mannen de informatie over de gebeurtenis compleet en ligt er een boekwerk op tafel. Nooteboom: „We hadden op een gegeven moment zo veel informatie, dat we dachten: We kunnen er wel een boek over schrijven. Dat hebben we vervolgens maar gedaan.”

Het schrijven van ”Angst en spanning rond Oene”, dat maandag wordt gepresenteerd, ging niet altijd van een leien dakje. „Regelmatig zaten we op een punt dat we niet verder konden. Dat we dan toch weer informatie boven water kregen, zien we als de leiding van God.”

In het boek komt het lot van de acht Engelse bemanningsleden uitgebreid aan de orde. Twee van de vliegers kwamen in de lucht al om, drie werden door de Duitsers ingerekend, één lid werd gefusilleerd door verraad in Apeldoorn en de twee piloten wisten te ontsnappen. Dit duo zwierf over de Veluwe en belandde na acht maanden uiteindelijk in bevrijd Brabant.

Dat niemand eerder op de gedachte kwam de gebeurtenis van 22 juni 1944 te onderzoeken, verbaast Nooteboom en Kiesbrink niet. Kort voor de bevrijding werd Oene per ongeluk gebombardeerd door vijf Amerikaanse toestellen, waarbij veertien mensen omkwamen en 25 personen gewond raakten. „De vliegtuigcrash is hierdoor compleet ondergesneeuwd”, stelt Nooteboom.

Met het boek en het monument willen de Oenenaren aandacht vragen voor de omgekomen bemanningsleden. Nooteboom: „Het waren jongens die hun leven voor onze vrijheid gaven. Daar zijn we hen nu nog dankbaar voor.”

Tijdens het schrijven rijpte bij Nooteboom en Kiesbrink het idee een klein gedenkteken op te richten ter nagedachtenis aan de bemanningsleden. Maar ook ter ere van hun nabestaanden; zij hadden het na het verlies van hun geliefden, die amper twintig waren, erg zwaar. Kiesbrink: „De moeder van een van de omgekomen jongens kwam na de gebeurtenis in een inrichting terecht en daar van verdriet gestorven.”

Bij de onthulling van het monument maandag zijn nabestaanden van de slachtoffers en een vertegenwoordiger van de Britse ambassade aanwezig.

Afhankelijk van de weersomstandigheden zal tijdens de plechtigheid een formatie van het 1077 (Edambusters) Squadron RAFA overvliegen.

”Angst en spanning rond Oene. De vliegtuigcrash op 22 juni 1944 en wat daarna gebeurde”. Verkrijgbaar via teunisnooteboom@solcon.nl of 0578-641474. De prijs is 18,95 euro.