„Uitverkoren voor de vernietiging”
„U spreekt met een dochter van het uitverkoren volk, uitverkoren voor de vernietiging.” Anton Stapelkamp sprak voor zijn vrijdag gepresenteerde boek ”Een gedenkteken en een naam” nog diverse overlevenden van het nazi-regime in de Rotterdamse deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek.
Stapelkamp, deelraadslid voor het CDA in Hillegersberg-Schiebroek en voorzitter van de Stichting Rotterdam is vele Dorpen, ontdekte tijdens een bezoek aan het Holocaustcentrum Yad Vashem in Jeruzalem dat zijn deelgemeente ook bij het onderdeel de Vallei der Gemeenschappen staat vermeld. Zo rees bij hem de vraag waarom in deze Rotterdamse wijken niets herinnerde aan deze slachtoffers. Zijn speurtocht naar het lot van Joodse medeburgers leidde uiteindelijk tot de publicatie van het boekje ”Een gedenkteken en een naam” (ISBN 978-90-814157-1-2; gratis verkrijgbaar via 010-4615561).In 1941 waren in Hillegersberg en Schiebroek 293 Joden geregistreerd. Stapelwijk vroeg zich af wat er met deze vooroorlogse inwoners is gebeurd. Een oproep in de media leverde tal van reacties op. „Voor velen waren het pijnlijke herinneringen aan omgekomen familieleden, aan een verschrikkelijke tocht langs concentratiekampen, aan verdwenen vriendjes, klas- en buurtgenoten van wie men soms niet eens wist of ze de oorlog hadden overleefd. Een enkele keer kwamen mensen na meer dan 65 jaar weer met elkaar in contact”, aldus Stapelkamp.
Voor Hillegersberg en Schiebroek wist hij in totaal 248 slachtoffers te traceren. Een groep van 51 Joden kwam om in de gaskamers van Sobibor en 168 werden in Auschwitz-Birkenau vermoord. De namen van alle slachtoffers nam de auteur achter in zijn 43 pagina’s tellende boekje op.
Aangrijpend zijn de lotgevallen van hen die het naziregime overleefden. De auteur beschouwt hun reacties als „een vorm van eerherstel, als een gedenkteken, met daarna een naam, een overzicht van onze Joodse medeburgers die het leven lieten als gevolg van de nietsontziende naziterreur. Het is daarmee een Yad Vashem, ofwel een gedenkteken en een naam.”
Zo viel het opgepakte gezin Wijnbergen via allerlei vluchtroutes uit elkaar, maar werden de gezinsleden in 1946 in Rotterdam weer herenigd.
De familie Vigeveno dook onder in het Brabantse Ginneken, maar werd daar bij een inval afgevoerd. Zoon Joseph wist te ontkomen, maar werd toch weer gevangen genomen. Het hele gezin kwam om in de gaskamers van Sobibor. Rien Mostert, een vriend van de familie, vernoemde later een zoon naar Joseph Vigeveno.
Nelleke van Cleeff, die als kind in Hillegersberg woonde en vrijdag het eerste exemplaar van het boekje kreeg overhandigd, moest samen met haar ouders in 1942/43 onderduiken. De gezinsleden werden van elkaar gescheiden, uiteindelijk verraden en afgevoerd naar Theresienstadt. Na de oorlog bleken allen nog in leven te zijn en werden ze uiteindelijk in Hillegersberg weer verenigd.