Het binnenplein van het scheepvaartmuseum, hartje Amsterdam, is open. Nog wel. Komende tijd wordt er een technisch hoogstandje uitgehaald: het plein krijgt een zelfdragende, glazen overkapping met een spanwijdte van 50 meter. Wereldwijd heeft alleen een museum in Londen iets dergelijks.De glazen kap is onderdeel van de totale renovatie van het Amsterdamse museum. De plannen werden woensdag gepresenteerd in de Admiraliteitskamer, waar eeuwen geleden de roemruchte Michiel de Ruyter de Nederlandse vloot aanvuurde in de zeestrijd tegen Engeland. Een en al historie dus.

Dat was de opzet van de tentoonstellingen ook, zegt museumdirecteur Willem Bijleveld. „We zijn hier in 1972 neergestreken en hadden sinds die tijd 25 vertrekken waarin de maritieme geschiedenis van ons land op statische wijze uit de doeken werd gedaan. Daar kun je bij de moderne museumbezoeker niet meer mee aankomen.”

Strippen

Allereerst moet het monumentale gebouw aan het Oosterdok, dat op minstens 2300 houten palen staat, er zelf aan geloven, zegt Bijleveld. „We gaan het strippen en terugbrengen naar de oorspronkelijke situatie van 1656. Daar hebben we anderhalf jaar voor nodig. Alleen al in de Admiraliteitskamer worden tachtig wijzigingen aangebracht.”

Als die operatie achter de rug is, wordt het museum opnieuw ingericht. Bijleveld noemt vier opvallende veranderingen. „Er komt een tentoonstelling over walvissen en walvisvaart. Daarin laten we zien hoe het dier in de beleving van mensen van gevaarlijk zeemonster veranderde in knuffelbeest. We gaan ook in op de economische waarde van de walvis en op de vraag hoe mensen kunnen bijdragen aan de bescherming van het dier.”

De unieke globecollectie van het museum krijgt „een eervolle” plaats. Bijleveld: „We hebben zeventig aard- en hemelbollen van vóór 1850. De oudste is zelfs van 1551. Het zijn kunststukken op zichzelf die aangeven hoe mensen langzaam maar zeker de wereld en het heelal ontdekte.”

De verzameling zeeschilderijen zal te zien zijn in een tentoonstelling over maritieme kunst. Verder komt er een ruimte waar bezoekers spectaculaire dingen kunnen beleven: storm op zee of een torpedatie door piraten. Bijleveld: „Je wordt weggeschoten, komt daarna terug in het museum en kijkt met andere ogen naar je omgeving. Emotie, daar gaat het bij dit onderdeel om.”

Bezoekers moeten ook eten en drinken. Daarom krijgt het monumentale gebouw een binnenrestaurant voor 120 gasten. Buiten komt een drijvend terras voor nog eens 120 mensen. Diverse zalen gaan ruimte bieden aan feesten, partijen en recepties tot 1000 personen. „We willen een geweldig evenementencentrum worden”, zegt zakelijk directeur Karin Brandt. „Niet alleen voor de museumbezoekers, maar ook voor gasten die met hun bootje langsvaren en behoefte hebben aan een picknickmand.”

Bibliotheek

Om zijn positie als kennisinstituut waar te maken gaat het scheepvaartmuseum de bibliotheek beter toegankelijk maken. De 60.000 boeken worden gerangschikt naar thema en mogen door de bezoeker zelf van de plank worden gehaald en ingekeken. Voorheen was dat verboden. Ook zal hoogleraar Gaastra van de universiteit in Leiden colleges maritieme geschiedenis in het museum gaan geven en zullen studenten de kans krijgen er wetenschappelijk onderzoek te doen.

Alle veranderingen, zegt directeur Bijleveld, zijn gebaseerd op doelgroepenbeleid. „Ons museum wordt bezocht door gezinnen, schoolklassen en volwassenen. Voor al die groepen willen we maatwerk leveren. De geïnteresseerde leek moet er iets van zijn gading vinden, maar ook de professional. Ook gaan we kant en klare informatiepakketten over thema’s zoals de VOC, piraterij of de Tweede Wereldoorlog maken.”

Voor de renovatie van het gebouw is 50 miljoen euro nodig. Dat bedrag betaalt het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. De resterende 18 miljoen wordt gebruikt voor de herinrichting van het museum. Bijleveld: „Dat bedrag moeten we zelf bij elkaar sprokkelen. We hebben prima geldschieters zoals het VSB Fonds en de Bankgiro Loterij; 12,5 miljoen euro is al binnen.”