Dat de langgerekte plas Wagejot bij Oosterend een goede plek is voor broedvogels is duidelijk. Honderden dieren genieten er van de warme lentezon op met schelpen bedekte zandbanken. Twee kluten steken hun lange zwarte snavels om de haverklap onder water, op zoek naar voedsel. Sterns vliegen luid krijsend rond boven de hoofden van de eilandbezoekers.Watervogels gedijen de laatste jaren goed op het Noord-Hollandse Waddeneiland, zegt beheerder Eric Menkveld van Natuurmonumenten. Het aantal paren kluten steeg de afgelopen jaren van 60 naar 140. Het aantal paren visdieven nam toe van 60 naar 350.

Drassig

Een belangrijke oorzaak van de toename van het aantal watervogels is de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), een aaneengesloten natuurgebied op het eiland, verklaart Menkveld.

Voorheen waren natuurgebieden versnipperd, omgeven door landbouwgronden. De laatste jaren probeert Natuurmonumenten, op last van de landelijke overheid, natuurgebieden met elkaar te verbinden. Agrariërs op Texel verhuizen daarvoor naar een ander deel van het eiland, waardoor het waterpeil in het natuurgebied omhoog kan. Als gevolg daarvan ontstaat er een drassige omgeving die aantrekkelijk is voor water­vogels.

Gisteren maakte Natuurmonumenten bekend de laatste hectares voor de realisatie van de EHS op Texel te hebben aangekocht. De aankoop is voor een groot deel te danken aan zes agrariërs uit de polder Waal en Burg. De Texelse boeren namen in 2006 het initiatief om te praten over herverdeling van agrarische gronden en natuur op het eiland, omdat ze zich beperkt voelden in hun uitbreidings­mogelijkheden en last hadden van ganzen.

Harlekijnorchis

Natuurmonumenten wil van de polder Waal en Burg een drassig weidegebied maken dat vooral voor de grutto en tureluur aantrekkelijk zal zijn. Hiervoor verwijdert de organisatie stuwen en dammen en verhoogt ze het waterpeil in het gebied.

Ook verwijdert ze de voedselrijke bovenlaag van de grond, waardoor er een goede leefomgeving ontstaat voor de zeldzame harlekijnorchis. Natuurmonumenten wil het gebied aantrekkelijk maken voor bezoekers door een wandelroute, vogelkijkpunten en informatieborden te realiseren.

Om een goede herverdeling mogelijk te maken, doet Natuurmonumenten zelf afstand van kleinere, niet-aaneengesloten natuurgebieden op Texel.

Cruciaal was de opstelling van overheden tijdens het proces, zegt Teo Wams, directeur natuurbeheer van Natuurmonumenten. „De provincie Noord-Holland trok behoorlijk wat geld uit en de gemeente Texel werkte volop mee. Hierdoor kregen de boeren die moesten verkassen voldoende geld mee om hun bedrijf elders op het eiland voort te zetten.”

Voorbeeld

De overheid wil in heel Nederland een Ecologische Hoofdstructuur realiseren om de achteruitgang van het aantal dieren- en plantensoorten te stoppen.

Natuurgebieden in Nederland worden met elkaar verbonden, zodat planten en dieren zich over een groter gebied kunnen verspreiden. Ook moeten recreanten meer ruimte krijgen om van de natuur te genieten.

De verwerving van de gebieden door provincies moet in 2015 zijn afgerond. In de daaropvolgende drie jaar moeten ze worden ingericht.

Dat het op Texel is gelukt om de EHS op tijd klaar te hebben, is bijzonder. Door de stijgende grondprijzen duurt de aankoop van natuurgronden langer dan gedacht.

Onteigening mag in maximaal 10 procent van de gevallen plaatsvinden en de meeste provincies gaan daar liever niet toe over.

De projectmatige aanpak en goede samenwerking tussen diverse partijen op Texel is volgens Wams een voorbeeld voor andere plaatsen waar de verwerving van grond voor natuur stilstaat of moeizaam verloopt, zoals in de Meijegraslanden in Nieuwkoop (Zuid-Holland), de Hierdense Poort in Gelderland en de Oostelijke Vechtplassen in Noord-Holland.

natuurmonumententexel.nl,