Uitgeschakeld door stroomstoot
Schreeuwend heft de man met bivakmuts zijn samoeraizwaard. Tegenover hem staan zeven zwaarbewapende politiemannen en een hond. Als de verwarde man weigert zijn zwaard neer te leggen, vuurt een van de agenten met een stroomstootwapen. Krijsend slaat de man tegen de grond. „Een waardevolle ervaring.”
De zeven arrestatieteams van de politie en de aanhoudingseenheid van de Marechaussee gaan vanaf mei gebruikmaken van stroomstootwapens, de Taser. Het wapen zal een jaar worden uitgeprobeerd. Vrijdag demonstreerde de politie het gebruik van de wapens.Op een plein in Soesterberg staat de man met het samoeraizwaard. „Hij is buiten zinnen, heeft verdovende middelen gebruikt en al een heleboel ellende veroorzaakt”, schetst een persvoorlichter. „Met dat grote zwaard heeft hij zojuist enkele mensen verwond.”
De manschappen van de speciale eenheid duiken op, verscholen achter twee schilden. „Politie! Politie! Laat vallen dat zwaard!” De man zwaait een paar keer dreigend heen en weer. Een straal pepperspray in z’n gezicht haalt weinig uit. Een afgeschoten beanbag (zakje met korrels) heeft evenmin effect. De dikke leren jas van de man vangt de klap op.
Dan richt een agent vanachter het zwarte schild zijn knalgele Taser op de verdachte. „Leg uw wapen neer of u wordt getaserd!”
Wordt er tijdens de eerste actie nog geen echte stroomstoot toegediend, bij een tweede demonstratie is dat anders. Dezelfde man, nu met trainingsjas aan, wordt in zijn rug geschoten. De twee pijltjes die de Taser afvuurt, geven vijf seconden een stroomstoot van 50.000 volt bij 0,0021 Ampère. Kreunend van pijn valt de man op de grond. Twee gemaskerde agenten vangen de man op.
„Een verdachte zal altijd direct door het arrestatieteam worden verzorgd. Bovendien wordt hij door een arts onderzocht”, aldus politieman Frans Visser van de politie Rotterdam-Rijnmond.
Ambtenaren van politie en Binnenlandse Zaken benadrukken dat de Taser niet zomaar wordt gebruikt. Visser: „„De hoofdofficier van justitie en de hoofdcommissaris moeten toestemming geven voor inzet van een arrestatieteam. De mensen van het arrestatieteam die het wapen gaan gebruiken, worden speciaal opgeleid.”
Krijgt de gewone agent in de toekomst ook zo’n stroomstootwapen? Visser is voorzichtig. „Daar ga ik niet over. Het is in ieder geval goed dat het wapen wordt getest door speciaal opgeleide manschappen.”
Visser wijst erop dat politiegeweld afgewogen moet zijn. „Als wij een lichter wapen kunnen gebruiken, moeten wij dat ook doen. Daarom is het fijn dat wij ook dit wapen kunnen gebruiken en niet direct een hond of vuurwapen moeten inzetten.”
Behalve pistool, wapenstok en pepperspray gebruiken arrestatieteams ook andere middelen, zoals een zogeheten vangstok. De invoering van de Taser betekent niet dat daar een eind aan komt, vermoedt Visser. „Het zou wel kunnen dat die minder gebruikt worden.”
De meeste leden van het arrestatieteam hebben zelf ervaren hoe het is om ‘getaserd’ te worden.
De ‘verdachte’ met het zwaard –in het dagelijks leven lid van arrestatieteam Midden-Nederland– vindt de stroomstoot „best heftig.” „Je kunt het vergelijken met een enorme kramp in heel het lichaam.” Hij spreekt van een „waardevolle ervaring. Het is goed te weten wat je een ander aan doet. Ook weet ik nu zeker dat je nergens aan denkt als je zo’n stroomstoot krijgt. Een verdachte is door zo’n stroomstoot echt uitgeschakeld.”
Het wapen is omstreden vanwege het risico op dodelijke slachtoffers. De Nederlandse Vereniging van Cardiologen (NVVC) sluit desgevraagd een plotselinge dood door hartritmestoornissen niet uit. Amnesty International stelt dat in Amerika honderden doden zijn gevallen.
Horst Sandfort van Taser International stelt dat juist gebruik van het stroomstootwapen van belang is. „Een pen is veilig als je het ding gebruikt waar het voor is.” Hij pakt de verslaggever bij de kraag. „Maar als ik die pen zo gebruik…” De punt wijst dreigend naar de keel.
Het stroomstootwapen beschikt over een ‘zwarte doos’, waarin alle gebruiksgegevens worden opgeslagen. Peter Holran van de firma Taser: „Op een chip worden onder meer de datum, het tijdstip en de duur van de schok vastgelegd. Die gegevens kunnen niet worden gewist. Na gebruik moeten die gegevens in een proces-verbaal worden vastgelegd. In Amerika dienen deze gegeven als bewijsstuk. Bijvoorbeeld in het geval dat een agent zegt dat hij één stroomstoot heeft gegeven en de verdachte zegt dat er meerdere schokken zijn toegediend.”
Hoewel de Taser een wapen is, zal het apparaat in de praktijk niet alleen bij verdachten worden gebruikt. Politieman Visser: „Als iemand van een dak wil springen en je kunt zijn leven redden door een stroomstoot te geven, zal niemand zeggen dat het verkeerd was.”