Rechters weten gewoonlijk te weinig over de effectiviteit van de gedragsbeïnvloedende straffen die ze opleggen. Bovendien hebben ze te weinig kennis van de manier waarop straffen in de praktijk worden uitgevoerd. Dat blijkt uit een rapport van het Willem Pompe Instituut voor Strafrechtswetenschappen van de Universiteit Utrecht in opdracht van de minister van Justitie, Hirsch Ballin.De bewindsman vindt dat rechters een basiskennis over de effectiviteit en uitvoering van sancties moeten hebben. Daarom komen er meer cursussen hierover voor rechters en officieren van justitie. Ook wordt er grootschalig onderzoek gedaan naar de effectiviteit van verschillende soorten strafmaatregelen.

Rechters nemen meestal kritiekloos adviezen van de reclassering en gedragsdeskundigen over. Hirsch Ballin meent juist dat van hen mag worden verwacht dat ze over de geëiste straf of gedragsbeïnvloedende maatregel kritische vragen stellen aan de officier van justitie, de verdachte of deskundigen. Volgens de minister is dat belangrijk voor een persoonsgerichte aanpak van criminelen, waarin het kabinet veel heil ziet.

Over de effectiviteit van sancties is veel informatie beschikbaar. Maar die bereikt de rechter meestal niet of nauwelijks, constateren de onderzoekers. Volgens hen heeft dat te maken met de veelheid aan informatiebronnen en de ontoegankelijkheid ervan. Bovendien zeggen rechters zelf geen behoefte te hebben aan meer informatie en kennis. Ze menen dat ze moeten kunnen uitgaan van de deskundigheid van de geraadpleegde instanties.

Hirsch Ballin vindt dat rechters zich te terughoudend opstellen. „Inherent aan zijn onderzoeksrol moet de strafrechter actief willen weten hoe de sanctie die hij oplegt, in de praktijk zal uitpakken”, schrijft hij aan de Kamer.