In het Haagse perscentrum Nieuwpoort presenteerde het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie woensdag de studie ”Richting Europa - Christelijk-staatkundige visie op de Europese Unie”. Het document is geschreven door mr. drs. B. Anker en drs. S. Luitwieler. Zij werkten nauw samen met een denktank waarin tal van prominente ChristenUnie-politici zaten: de europarlementariërs Van Dam en Blokland, de oud-kamerleden Van Middelkoop en Veling en directeur Kuiper van het wetenschappelijk instituut.

De studie geeft twee redenen om het traditioneel terughoudende standpunt ten aanzien van de Europese integratie in te ruilen voor een positief kritische benadering. De eerste is dat de EU inmiddels een „bestuurlijke realiteit” is geworden, die verantwoordelijk is voor 40 procent van de regelgeving waarmee Nederlandse burgers en bedrijven te maken hebben. „De EU is uitgegroeid tot een (gedeeltelijk) supranationale bestuurslaag, compleet met wetgevende bevoegdheden en een parlement.”

De tweede reden is dat „de Nederlandse cultuur zich inmiddels meer dan andere van de bijbelse waarden heeft ontdaan.” In dat opzicht is al gebleken dat de EU eerder corrigerend werkt dan dat ze de Nederlandse ontwikkelingen stimuleert. Te denken valt aan de nieuwe Nederlandse euthanasiewetgeving, die vorig jaar in het Europees Parlement tot commotie leidde.

De nieuwe houding van de ChristenUnie is volgens directeur Kuiper van het wetenschappelijk bureau enerzijds positief, „in de erkenning dat Europa een bestuurlijke realiteit is”, maar anderzijds kritisch, omdat het „niet nodig is om alles via de Europese band te spelen.” Met de positief kritische benadering hoopt de ChristenUnie beter invulling te kunnen geven aan het principe van publieke gerechtigheid, ook op Europees niveau.

De stelling dat de overheid Gods dienares is, geldt immers ook voor de Europese overheid, aldus het boek. „De publieke gerechtigheid komt dus niet alleen of bij uitstek tot uitdrukking in de nationale staat, maar evenzeer in de context van de EU en de internationale samenleving van volken. Het uitgangspunt voor de beoordeling van de Europese politiek is niet meer de nationale staat met zijn eigen soevereiniteit, maar de gedachte dat de staten en volken samen een gemeenschap vormen die door recht geordend en samengebonden dient te worden, naar de eis van de bijbelse gerechtigheid.”

Op de presentatie van de nieuwe visie van de ChristenUnie werd woensdag positief gereageerd door dr. L. Meijer, chef de bureau bij de eurofractie van ChristenUnie en SGP, en door PvdA-senator Jurgens. Volgens Meijer is de positief kritische benadering al jaren praktijk waar het gaat om het optreden van de CU-politici Blokland en Van Dam en SGP’er Belder in het Europees Parlement. Jurgens nodigde de ChristenUnie uit om nu ook lid te worden van de Europese Beweging Nederland.

Kritischer was oud-europarlementariër Van der Waal (SGP). Hij signaleerde dat de studie „soms wat vlotter naar de supranationale aanpak toeredeneert” dan hijzelf zou doen. Ook legde hij de vinger bij een passage waarin de CU-auteurs de mogelijkheid open lijken te laten dat het ooit komt tot een Europese eenheidsstaat. „Dat gaat mijn voorstellingsvermogen te boven”, aldus Van der Waal.

Overigens is Van der Waal lid van een SGP-werkgroep die ook werkt aan een studie over de EU. Die zal naar verwachting eind april verschijnen. Net als de ChristenUnie zal de SGP zich dan rekenschap geven van het feit dat de EU een bestuurlijke realiteit is geworden.