Vuurwerkvandalisme
In januari benaderde deze krant alle 441 gemeenten met de vraag de schade aan gemeentelijke eigendommen rond de jaarwisseling te melden. In totaal reageerden 300 gemeenten (68 procent). Sommige meldden dat ze de schade rond oudjaar niet specifiek bijhouden of de inventarisatie nog niet rond hebben. Andere wilden de opgelopen schade niet bekendmaken. Van 141 gemeenten kwam geen reactie. Dat wil niet zeggen dat er geen schade door vandalisme is geweest.
„Bijzondere vorm van oorlogsvoering”
De onrust rond de oudejaarsviering maakt steeds weer de tongen los. Een selectie.
De baas van het openbaar ministerie, Brouwer, voorafgaand aan oud en nieuw tegenover de NOS: „Ik vraag me af waarom de jaarwisseling in Nederland de trekken heeft van een bijzondere vorm van oorlogsvoering.”
Directeur Weurding van het Verbond van Verzekeraars, eind december: „Wie de jaarwisseling verknalt, krijgt de rekening gepresenteerd. Alle claims voor schade door een of meerdere daders worden gebundeld. De betreffende verzekeraars kunnen die claims vervolgens in een civiele procedure gemeenschappelijk indienen.”
Burgemeester Staatsen van Voorschoten in zijn nieuwjaarstoespraak: „De jaarwisseling is goed verlopen. Dat is wel eens anders geweest. Wij hebben deze jaarwisseling heel intensief en strak voorbereid: verlichte en bewaakte scholen, speciale aandachtsgebieden met veel politie op straat, doorbreken van anonimiteit door cameragebruik, het aanspreken van mensen op straat, brandweer in paraatheid, inwoners die zich verantwoordelijk gedroegen en de opruimzak voor vuurwerk echt gebruikten. Onze inwoners, jong en oud, wil ik complimenteren voor hun gedrag.”
Burgemeester De Graaf van Nijmegen, voorzitter van de commissie Overlast Jaarwisseling, in BN/DeStem: „Ik was op pad met de brandweer en ik heb weer heel veel dingen gezien die ik niet normaal vind. Brandweermannen werden bekogeld met molotovcocktails, politieagenten kregen bierflesjes naar hun hoofd, tientallen auto’s werden in brand gestoken. Overal zag ik vlammen . Een winkelwagen vol met rotzooi werd midden op een kruising in brand gestoken. De sfeer was unheimisch. Dit zijn geen kleine vernielingen. Dit is abnormaal gedrag.”
Minister Ter Horst in een brief aan de Tweede Kamer: „De afgelopen jaarwisseling is gelukkig iets rustiger verlopen dan die van 2007-2008, maar het aantal meldingen en incidenten is nog steeds onacceptabel groot. De jaarwisseling is een grootschalig, risicovol evenement. Er zal bij de volgende jaarwisseling extra aandacht zijn voor het verhalen van schade op de daders van een geweldsincident tegen hulpverleners, vernieling, brandstichting of een ander strafbaar feit dat met vandalisme heeft te maken.”
Burgemeester Van Vliet van Lansingerland in de gemeenteraadsvergadering waarin de jaarwisseling werd geëvalueerd: „Ik heb met eigen ogen gezien dat de ME niet ten onrechte is opgetreden. Als mensen met bivakmutsen op stenen en illegaal vuurwerk naar politiemensen gooien, noem ik een tik met de wapenstok tegen het onderlijf geen disproportioneel geweld. Laat ik het zo zeggen: het is in elk geval niet mijn opvatting van een feest vieren.”
Burgemeester De Graaf van Apeldoorn over de rellen in het Veluwse dorp Uddel: „Het is triest te moeten constateren dat dit voorkomt. We grijpen niet in als zo’n vuur weinig kwaad kan, maar dit tolereren we niet. We zijn een stap dichter bij een echt feestelijke jaarwisseling gekomen. Maar Apeldoorn is een grote gemeente, waar altijd een aantal mensen zal blijven die kwaad willen.”
Voorzitter De Faber van het Nederlands Oogheelkundig Genootschap begin deze maand in deze krant: „Tijdens de jaarwisseling zijn in Nederland in totaal 23 ogen volledig blind geworden als gevolg van vuurwerk. Die cijfers zijn zeer ernstig. De schade is te vergelijken met de helft aan oogletsels veroorzaakt bij Amerikaanse beroepsmilitairen tijdens de afgelopen drie jaar oorlog in Irak.”
Onderzoek
In de schadebedragen die gemeenten melden, kunnen kleine afwijkingen zitten. De ene gemeente rekent wel de mensuren die nodig zijn om de schade te herstellen, de andere niet.
Belangrijk punt is ook dat in sommige gemeenten de schade fors lager uitvalt dan vorig jaar, terwijl het daar wel erg onrustig was. Zo halveerde de schade in de gemeente Aalburg in vergelijking met de jaarwisseling 2007-2008, maar moest de mobiele eenheid optreden om de rust in het dorp Veen te herstellen.
De gemeentelijke kosten voor het organiseren van bijvoorbeeld festiviteiten om schade door vernielingen te voorkomen, zijn in de berekening niet meegenomen.
Om de kosten per hoofd van de bevolking binnen en buiten de biblebelt met elkaar te vergelijken, is eerst vastgesteld welke gemeenten tot de Bijbelgordel behoren. Daarvoor is gebruikgemaakt van de uitslagen van de verkiezingen voor Provinciale Staten van 2007. Gemeenten waarin SGP en ChristenUnie samen 20 procent of meer van de stemmen kregen, zijn in dit onderzoek gerekend tot de biblebelt. In Dirksland bijvoorbeeld stemde 31,19 procent op de SGP, 12,77 procent van hen stemde op de CU. In een gemeente als Bunschoten stemde bijna 50 procent van de kiezers op de CU en 2,68 procent op de SGP. Beide behoren in de berekening dus tot de orthodox-christelijke gemeenten. Zo horen ook de Friese gemeenten Dantumadeel en Zuidhorn erbij vanwege de ruim 20 procent CU-kiezers.
Vervolgens is het schadebedrag -voor zover bekend- per gemeente in de biblebelt gedeeld door het aantal inwoners. Die bedragen zijn bij elkaar opgeteld om een gemiddeld schadebedrag per hoofd van de bevolking te berekenen. Hetzelfde is gedaan voor de gemeenten buiten de Bijbelgordel. De schade per hoofd van de bevolking bedraagt dan 0,73 euro. In gemeenten daarbuiten ligt dat bedrag op 0,37 euro.
Het RD-onderzoek gaat slechts over de schade aan gemeentelijke eigendommen. De daadwerkelijke schade door vandalisme kan nog veel groter zijn, zegt drs. Bergmann, opsteller van het Adviesrapport Kosten & Baten Consumentenvuurwerk en betrokken bij de Stichting Comité Staakt het Vuren. De stichting wil in 2012 komen tot een vuurwerkvrije jaarwisseling.
Zo berekende Bergmann dat het opblazen van een telefooncel door vijf mannen in totaal 10.000 euro kost. De schade door vernieling van de telefooncel en de installatie van een nieuwe kost een gemeente al 7000 euro. Daarnaast zijn er kosten voor de gemeentelijke milieudienst, politie, brandweer en -als er verdachten worden opgepakt- voor rechtspraak en advocatuur.
Bovendien is er sprake van schade aan gezondheid van mens en dier, schade aan het milieu en niet te vergeten particuliere schade. Het Centrum voor Verzekeringsstatistiek (CVS) berekende dat de schade aan huizen, inboedels en auto’s tijdens de afgelopen jaarwisseling ongeveer 8 miljoen euro bedraagt, 3 miljoen minder dan bij de jaarwisseling 2007-2008. Die 8 miljoen beslaat particuliere inboedel- en opstalschades en schade aan personenauto’s.
Uit de statistieken blijkt dat een jaarwisseling gemiddeld voor ruim drie keer zo veel schadegevallen zorgt als een normale dag.
Het aantal meldingen van scholen met brandschade, die in de CVS-cijfers niet worden meegenomen, is flink gedaald. Centraal Beheer Achmea registreerde vorig jaar nog 23 schoolbranden, tegenover 4 dit jaar. Het totale schadebedrag wordt tussen de 5 en de 7,5 miljoen euro geschat, terwijl dat vorig jaar nog tussen de 20 en de 25 miljoen euro lag.