De gekozen burgemeester is onderdeel van het akkoord dat CDA, VVD en LPF deze zomer met elkaar sloten. Vooral de LPF tilde zwaar aan dit onderdeel van de democratisering van het gemeentebestuur. De VVD was er formeel nog niet voor, maar een partijcommissie onder leiding van burgemeester Opstelten van Rotterdam had al wel voor afschaffing van de benoemde burgemeester gepleit.

Het CDA was tot vorige week voor het traditionele systeem van het benoemen van burgemeesters. Wel bood premier Balkenende opvallend veel ruimte aan voorstanders van de gekozen burgemeester. Hij stoorde zich bijvoorbeeld niet aan het optreden van de liberale vice-premier Remkes, die vorige week in de Tweede Kamer vergaande plannen voor het verkiezen van de burgemeester ontvouwde.

Afgelopen zaterdag werd duidelijk dat Balkenende nu zelf ook voor de gekozen burgemeester is. Een commissie onder leiding van de Haagse CDA-burgemeester Deetman studeert op dit moment op de vraag of die verkiezing rechtstreeks moet plaatshebben door het volk of indirect via de gemeenteraad. Volgens VVD-burgemeester Opstelten vindt ook Deetman dat verkozen burgemeesters hun eigen wethouders moeten kunnen aanstellen.

Een belangrijk argument voor de verkozen burgemeesters is volgens de voorstanders dat hij bestuurlijk veel krachtiger is. Hij kan beter het hoofd bieden aan ingewikkelde problemen op het terrein van de openbare orde en de veiligheid.

Overigens vroeg het VVD-congres afgelopen zaterdag meer tijd om de omschakeling te maken van de benoemde naar de gekozen burgemeester. Er was kritiek op de interne druk die zowel vice-premier Remkes als lijsttrekker Zalm heeft veroorzaakt door al publiekelijk voor de gekozen burgemeester te pleiten.