Met klem riep Marten Fortuyn de afgelopen maanden Volkert van der G. ertoe op het stilzwijgen te doorbreken. Zeg in vredesnaam waarom je Pim hebt gedood, luidde zijn hartenkreet. Van der G. hééft nu gesproken.

Opgelucht?
Marten Fortuyn, per telefoon vanuit het Belgische Loenhout: „Opgelucht is niet helemaal het goede woord. Ik heb nu iets om over na te denken. Ik ga er niet meteen van uit dat wat meneer Van der G. over zijn motief zegt, ook de waarheid is.”

Van der G. verklaart de moord in zijn eentje te hebben voorbereid. Wat zegt dat u?
„Als ik dat hoor, dan denk ik: Deze vent is koel en koud te werk gegaan. Er is duidelijk sprake van voorbedachten rade. Van der G. gaat voor de hoogste prijs. Nu dit bekend is, zou ik niet weten wat voor nut het nog heeft dat Van der G. een gedragskundig onderzoek moet ondergaan in het Pieter Baan Centrum. Dat lijkt me krom. Ontoerekeningsvatbaarheid lijkt me niet aan de orde. Hij heeft immers de zaak weloverwogen voorbereid.

Bovendien, in het Pieter Baan Centrum lopen mensen rond die hem wat aan zouden kunnen doen. Van der G. mag dan gescheiden worden van de rest, een ongeluk zit in een klein hoekje. Je zou niet uit moeten sluiten dat hij tussen zes plankjes het PBC uit wordt gedragen.”

Van der G. stelt dat hij in Pim Fortuyn „een steeds groter wordend gevaar zag voor met name kwetsbare groepen in de samenleving.”
„Zijn motief verbaast me niet echt. Van der G. maakt een verschrikkelijke inschattingsfout. Kennelijk heeft hij in de weken dat hij de moord heeft voorbereid geen tijd gehad om kranten te lezen en televisie te kijken. Want Pim kwam juist op voor kwetsbare groepen in de maatschappij. Mensen in de middenklasse en daaronder werden niet meer gehoord. Burgers liepen vast bij de overheid. Denk aan de onvrede over de onveiligheid op straat. Denk aan de bureaucratisering. Voor een bouwvergunning moet je bij 86 instanties langs. En dan nog krijg je te horen: U moet bij mijn collega zijn. Veel burgers zagen in Pim de man die hun onvrede wist te verwoorden.”

Fortuyn werd verweten dat hij hard was jegens vreemdelingen.
„Dat is niet waar. Pim stelde regels voor integratie. Hij verlangde van vreemdelingen dat ze de Nederlandse taal leren. Je zou overigens eens moeten tellen hoeveel allochtonen in Rotterdam op Fortuyn hebben gestemd. Daar zou je nog van staan te kijken.”

Van der G. stelt dat Pim Fortuyn stigmatiserende politieke denkbeelden op een polariserende wijze voor het voetlicht bracht, aldus de verklaring van het openbaar ministerie.
„Wat een ingewikkelde zin. Als Van der G. op duidelijke wijze wil communiceren, mag hij zich eerst wel eens onder het volk begeven. Pim is duidelijk geweest. Klaar uit. Hij had wel eens wat opmerkingen die kort de bocht waren. Nederland is vol. Of: De islam is een achterlijke cultuur. Die term achterlijk heeft trouwens twee betekenissen. Eén: je hebt een achterstand. Twee: je bent geestelijk vertraagd. Pim heeft de eerste uitleg bedoeld. Wie zijn boeken heeft gelezen, weet dat.”

Aanhangers van Fortuyn zeggen dat hij door links is gedemoniseerd.
„Pim is ten onrechte rechts-extremisme in de schoenen geschoven. In de politieke winkel bewoog hij zich links, midden en rechts van het gamma. Lees zijn boeken er maar op na.

Demonisering van Fortuyn vind ik een groot woord. De commissie-Van den Haak, die de beveiliging van Pim onderzoekt, zal daar meer duidelijkheid over verschaffen. Ik denk wel dat vaststaat dat zich een verbale geweldsspiraal rond Fortuyn ontwikkelde.”

Hij kon er zelf ook wat van.
„Dat is zo. Een enkele keer ging hij te ver. Hij vergeleek toenmalig minister Borst met Bin Laden. Dat vond ik vervelend. Daar heb ik hem op aangesproken.”

Van der G. vreesde dat Fortuyn een grote macht zou krijgen, zeg hij in zijn verklaring.
„Pim had inderdaad een grote macht. In de polls vlak voor zijn dood stond hij op ongeveer veertig zetels. Da’s een kwestie van democratie. Van der G. meende echter Pim een paar kogels door z’n kop te moeten schieten. Hij heeft daarna nog even gewacht en schoot nog wat kogels om zijn actie af te maken.”

In Nederland heerst een discussie over de balans tussen zorg voor daders en slachtoffers. Hoe ziet u dat?
„Dat Van der G. een bekentenis heeft afgelegd, moest ik uit de media vernemen. Wij staan als nabestaanden in ons eentje. We hebben zélf professionele hulp moeten inschakelen.

Het Nederlandse gevangenissysteem zit volledig krankzinnig in elkaar. Ik zou willen pleiten voor meer soberheid op de cel. Gedetineerden in Nederland hebben tv, sport, gsm. Het kerstdiner dat ze krijgen, is beter dan het diner dat een modaal gezin kan betalen.

Ik ben niet voor de doodstraf. Je moet je als overheid niet verlagen tot het niveau van een misdadiger. Wel zeg ik: Als iemand een straf krijgt opgelegd, moet hij die volledig uitzitten. Nu komt een moordenaar wegens goed gedrag na pakweg zes jaar weer vrij. Als Van der G. levenslang zou krijgen, laat het dan ook echt levenslang zijn. Trouwens, als hij vrijkomt, zullen er waarschijnlijk nog wel een paar zijn die met hem af willen rekenen. Ik sta niet graag in zijn schoenen. Hij zou maar het beste naar de Noordpool kunnen vertrekken.”

Minister Nawijn noemde Volkert een moordenaar, voordat de rechtbank vonnis heeft geveld. Daardoor kan het proces besmet raken en heeft de overheid het recht op vervolging verspeeld, betoogde strafrechtgeleerde Mols vorige week.
„Wat een hoogdravende taal. Raadsman Franken, een van de advocaten van Van der G., had het daar in de eerste zitting ook over. Ik denk dat het normaal is als je zegt dat Van der G. de moordenaar is. Er is heel veel bewijs en nu heeft hij de moord zelf ook toegegeven.

Het was vooral de familie Fortuyn die er de week na de moord op Pim voor zorgde dat de boel in Nederland niet uit de hand is gelopen. Wij hebben heel duidelijk en helder opgeroepen tot waardig gedrag. Als Van der G. vrijuit zou gaan, zou wel eens kunnen gebeuren wat wij na 6 mei hebben voorkomen. Dan staat Nederland op z’n kop.”