Dat stelt onderzoekster Anja Steenbekkers van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).Minister Verburg van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) neemt maandagmiddag het SCP-rapport ”Het platteland van alle Nederlanders; hoe Nederlanders het platteland zien en gebruiken” in ontvangst. In het rapport beschrijven vier onderzoekers, waaronder Steenbekkers, het belang van het platteland voor de bevolking.

Wat verstaat u precies onder het platteland?

„Het SCP hanteert de definitie van het Centraal Bureau voor de Statistiek en het ministerie van Landbouw. Zij spreken over het platteland als het niet-verstedelijkte deel van Nederland waarbinnen dorpen en kleine steden liggen. Hieronder vallen gemeenten met een adressendichtheid van minder dan duizend per vierkante kilometer. Met deze definitie beslaat het platteland ruim 70 procent van het Nederlandse grondgebied, waarop bijna 40 procent van de Nederlandse bevolking woont.”

De titel van het rapport is ”Het platteland van alle Nederlanders”. Wat wilt u daarmee zeggen?

„Wij zien graag dat het platteland toegankelijk wordt voor alle burgers. Alle inwoners hebben recht om ervan te genieten. Het is immers een mooi gebied dat gekenmerkt wordt door veel openheid. Nu zijn grote delen nog in handen van particulieren. Gelukkig is er een kentering te zien. Veel agrariërs nodigen buitenstaanders uit om het platteland te ontdekken. Er ontstaan initiatieven zoals kamperen bij de boer, boerengolf en paarden melken. Dat is een positieve ontwikkeling, want veel Nederlanders weten niet meer hoe het er op een boerderij aan toegaat.”

Hoe belangrijk is het platteland voor Nederlanders?

„Heel belangrijk. Nederlanders hebben veelal nog een nostalgisch beeld uit de jaren vijftig voor ogen. Het platteland is volgens hen een landelijk gebied, met veel rust, natuur, koeien, boeren en stallen. Het leven gaat er gemoedelijk aan toe en de dorpsgemeenschap is hecht. Soms zorgt dit beeld voor teleurstellingen tijdens een verblijf in het buitengebied. De sociale cohesie in een dorp blijkt bijvoorbeeld minder sterk te zijn dan ze dachten. Ook op het platteland slaat de individualisering toe.”

En voor u?

„Ik ben opgegroeid in Brabant en heb er als kind een heerlijke jeugd gehad. Daarom vind ik het ook zo jammer dat veel kinderen het contact met de natuur verliezen. Het is belangrijk dat een bezoek aan een boerderij niet alleen een educatieve functie heeft. Kinderen moeten het boerenleven voelen. Ze moeten ervaren wat het is om met hun handen in de klei te wroeten en takken van bomen te trekken.”

De leefbaarheid op het platteland staat steeds meer onder druk door onder andere de toenemende vraag naar woningbouw en het verdwijnen van voorzieningen. In hoeverre merkt u dat in de waardering van de plattelandsbevolking voor haar woonomgeving?

„Veel plattelanders maken zich zorgen over de verdwijnende voorzieningen. Voor mensen met een auto is dat niet zo’n groot probleem, zij rijden gewoon wat verder, maar voor kwetsbare mensen wel. Ouderen, mensen met een laag inkomen en gehandicapten zijn beperkt in hun mobiliteit. Dat heeft zijn weerslag op hun sociale contacten. De meeste bewoners constateren dat de samenleving minder hecht is geworden. Iedereen heeft het druk. Buren bieden elkaar minder snel hulp aan. Vroeger was dat vanzelfsprekend, nu moet je erom vragen, is de teneur van de reacties.”

Doet de overheid voldoende om de verslechterende leefbaarheid tegen te gaan?

„De overheid steekt veel geld in het behoud van voorzieningen, dat vind ik positief. Toch mag ze van mij nog uitdrukkelijker in haar beleid rekening houden met kwetsbaren. De groep ouderen die naar het platteland trekt, wordt steeds groter.”

Wat gebeurt er met de resultaten van dit onderzoek?

„Dit rapport is onderdeel van het onderzoeksprogramma ”Sociale staat van het platteland” dat het SCP op verzoek van het ministerie van LNV uitvoert. Wij willen een monitor ontwikkelen die belangrijke sociale en culturele veranderingen op het platteland signaleert. De overheid moet daardoor inzicht krijgen in wat er niet goed gaat. Daar kan ze haar beleid op aanpassen.”