Binnenland

Twee afgeslagen oren: 12 mark

Een vuistslag: 4 penningen; twee oren afgeslagen: 12 mark. Schuld en boete op zijn Fries. Han Nijdam promoveerde gisteren aan de Universiteit Leiden op een studie naar de Oudfriese eercultuur.

Regioredactie
3 October 2008 09:21Gewijzigd op 14 November 2020 06:29

Studie van Oudfriese boeteregisters, een soort letselschadelijsten, laat de verbondenheid van eer en lichaam bij de middeleeuwse Friezen zien.Het is de eerste studie naar de Oudfriese eercultuur. De boeteregisters zijn lijsten van verwondingen aan het menselijk lichaam en opsommingen van beledigingen en zaakbeschadigingen met daarbij de boete die daarvoor is opgelegd.

Met dit systeem konden de Friezen bloedvetes beëindigen of voorkomen, door verwondingen of beledigingen die aanleiding voor een vete konden zijn te compenseren met geld. Nijdam laat zien dat de boeteregisters deel uitmaakten van de driehoek ”vrijheid, vete en recht”, die het fundament onder de middeleeuwse Friese vrijheid vormde.

Friesland was van ongeveer 1200 tot 1500 een aaneenschakeling van zelfstandige gebieden, waar de lokale adel (vrije Friezen) de dienst uitmaakte.

Het feit dat die Friezen vrij waren, gaf hen het recht een eigen rechtssysteem te handhaven. Het onderzoek van Nijdam toont aan hoe lichamelijk de ideologie van die Friezen was. Volgens Nijdam is uit zijn studie een model van eer voortgekomen dat op meer culturen en tijdperken toepasbaar is.

Nijdam stelt dat het model eer beschouwt als een invloedssfeer die zich vanuit het menselijke lichaam uitstrekt in de omgeving. „Als je aan mijn auto komt, kom je aan mij”, noemt hij als een hedendaagse variant. Of: „Als je aan mijn zus komt, kom je aan mij.”

Op die manier begrijpen we waarom eerkrenking letterlijk pijn doet, aldus Nijdam. Hij meent dat dat inzicht begrip kan kweken voor een maatschappij als Turkije. Daar speelt eer nog een belangrijke rol die door moderne westerlingen maar moeilijk wordt begrepen. Het Westen heeft zijn eercultuur in de loop van de twintigste eeuw verloren, zegt Nijdam.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer